Koncesja na magazynowanie energii. Wymogi i znaczenie.

Dzisiejsza publikacja zostanie poświęcona niezwykle istotnej tematyce, którą są koncesje na magazynowanie energii elektrycznej. To właśnie problematyka magazynowania energii elektrycznej stanowi jeden z kluczowych problemów, które muszą zostać rozwiązane, aby transformacja energetyczną osiągnęła swój pełny i realny rozwój.

Publikacja podzielona została na sześć głównych tematów, które będą doprecyzowane i rozbite na mniejsze podtematy w zależności od zapotrzebowania merytorycznego danej tematyki.

Wprowadzenie do zagadnienia – koncesja na magazynowanie energii

W przedmiotowym zagadnieniu istotne jest wskazanie – czym są koncesje na magazynowanie energii elektrycznej w Polsce. Dodatkowo należy wyjaśnić, które dokładnie przepisy regulują problematykę tego zagadnienia w ujęciu całościowym.

Pierwsza koncesja na magazynowanie energii w elektrowniach szczytowo-pompowych (ESP) w Polsce została wydana na rzecz spółki PGE w grudniu 2022 r. Mogło się to dokonać ze względu na zdecydowany rozwój całej branży, technologii oraz aktualnych zmian w prawie. Przypomnijmy, że parę lat temu miała miejsce ważna nowelizacja ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385) – dalej: „pr. ener.”, która umożliwiła m.in. legalne usankcjonowanie magazynów energii w naszym kraju.

W myśl art. 3 pkt 59 pr. ener. –magazynowanie energii elektrycznej to odroczenie, w systemie elektroenergetycznym, końcowego zużycia energii elektrycznej lub przetworzenie energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzonej przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, przechowanie tej energii, a następnie ponowne jej przetworzenie na energię elektryczną.

Wymogi koncesji energii

Warto jest wyjaśnić, że wymogi uzyskania koncesji na magazynowanie energii określa ustawodawca w art. 33 pr. ener. Zgodnie z art. 33 ust. 1 pr. ener. –  Prezes URE udziela koncesji wnioskodawcy, który:

1) ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Turcji;

2) dysponuje środkami finansowymi w wielkości gwarantującej prawidłowe wykonywanie działalności bądź jest w stanie udokumentować możliwości ich pozyskania;

3) ma możliwości techniczne gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności;

4) zapewni zatrudnienie osób o właściwych kwalifikacjach zawodowych, o których mowa w art. 54 pr. ener.

5) uzyskał decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu albo decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej, o której mowa w ustawie z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących;

6) nie zalega z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa, z wyjątkiem przypadków, gdy uzyskał przewidziane prawem zwolnienie, odroczenie, rozłożenie na raty zaległości podatkowych albo podatku lub wstrzymanie w całości wykonania decyzji właściwego organu podatkowego.

Komu nie może zostać wydana koncesja?

W myśl art. 33 ust. 3 pr. ener. – koncesja nie może być wydana wnioskodawcy:

1) który znajduje się w postępowaniu upadłościowym lub likwidacji;

2) któremu w ciągu ostatnich 3 lat cofnięto koncesję na działalność określoną ustawą z przyczyn wymienionych w art. 41 ust. 3 pr. ener. lub którego w ciągu ostatnich 3 lat wykreślono z rejestru działalności regulowanej z przyczyny wydania decyzji o zakazie wykonywania przez wnioskodawcę działalności objętej wpisem, ze względu na:

a) złożenie oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych prawem do wykonywania tej działalności niezgodnego ze stanem faktycznym lub

b) nieusunięcie naruszeń warunków wymaganych prawem do wykonywania tej działalności w wyznaczonym przez organ terminie, lub

c) rażące naruszenie warunków wymaganych prawem do wykonywania tej działalności;

3) skazanemu prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą;

4) który nie jest zarejestrowany jako podatnik podatku od towarów i usług;

5) jeżeli inny podmiot posiadający wobec niego znaczący wpływ lub sprawujący nad nim kontrolę albo współkontrolę w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34, 35 i pkt 36 lit. a, b, e i f ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości został w ciągu ostatnich 3 lat prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą określoną ustawą, z wyjątkiem art. 33 ust. 3 pkt 6 pr. ener.;

6) w przypadku koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie paliw ciekłych, jeżeli inny podmiot posiadający wobec niego znaczący wpływ lub sprawujący nad nim kontrolę albo współkontrolę w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 34, 35 i pkt 36 lit. a, b, e i f ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości został w ciągu ostatnich 3 lat prawomocnie skazany za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe mające związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Dodatkowo należy podkreślić, że Prezes URE, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw energii, informuje Komisję Europejską o przyczynach odmowy udzielenia wnioskodawcy koncesji.

„Zarówno wydanie decyzji udzielającej koncesji dla nowego przedsiębiorcy, jak i tego, który już prowadzi działalność, wymaga spełnienia przesłanek wskazanych w art. 33 p.e., jeżeli taki przedsiębiorca nie wystąpił o przedłużenie koncesji. Sytuacja wnioskodawcy, który nie wystąpił o przedłużenie koncesji jest tożsama z sytuacją każdego innego przedsiębiorcy ubiegającego się o wydanie koncesji po raz pierwszy. Terytorialny zakres koncesji na dystrybucję energii elektrycznej uzależniony jest od obszaru sieci dystrybucyjnej (por. wyrok SN z 4.10.2017, III SK 51/16, OSNP 2018/8, poz. 116). (…) Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (np. wyroki SA w Warszawie: z 8.05.2007 r., VI ACa 38/07, LEX nr 1641003 i z 19.11.2009 r., VI ACa 527/09, LEX nr 1642904; wyrok SOKiK z 17.12.2018 r., XVII AmE 155/16, LEX nr 2669057) podmiot ubiegający się o koncesję powinien wykazać dysponowanie odpowiednim kapitałem lub udokumentować (nie tylko uprawdopodobnić) w momencie składania wniosku możliwość jego pozyskania w przyszłości. Ocena, czy podmiot ubiegający się o udzielenie koncesji dysponuje wystarczającymi środkami gwarantującymi prawidłowe wykonywanie działalności koncesjonowanej, należy do Prezesa URE, ale to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że takie środki posiada lub będzie posiadał. Udokumentowanie posiadania środków finansowych, jak i możliwości ich pozyskania nie może mieć charakteru abstrakcyjnego, a zatem nie może sprowadzać się jedynie do złożenia oświadczenia przez wnioskodawcę w tym zakresie. Musi on przedstawić dokumenty potwierdzające w sposób obiektywny, że odpowiednimi środkami dysponuje lub będzie dysponował. Przepisy nie określają wysokości środków, jakimi ma dysponować wnioskodawca, aby gwarantować prawidłowe wykonanie działalności. Do zadań Prezesa URE nie należy wyliczenie, jakimi środkami powinien dysponować wnioskodawca. To na wnioskodawcy spoczywa ciężar wyliczenia oraz udowodnienia posiadania wystarczających środków, odpowiadających w szczególności skali planowanego przedsięwzięcia lub możliwość ich pozyskania, np. w drodze przyznanego kredytu. Promesa pożyczki od osoby fizycznej, uzależniająca zawarcie umowy i udzielenie pożyczki od uzyskania przez spółkę koncesji nie jest wystarczającym dokumentem potwierdzającym realną możliwość pozyskania dodatkowych środków finansowych (por. wyrok SA w Warszawie z 19.11.2009, VI ACa 527/09, LEX nr 1642904).” – tak A. Kościuk [w:] Prawo energetyczne. Komentarz, wyd. II, LEX/el. 2023, art. 33.

Znaczenie koncesji energetycznych

Koncesje w sektorze energetycznym mają istotne znaczenie dla sytuacji prawnej przedsiębiorstw energetycznych w Polsce oraz całej branży energetycznej. Poruszając tematykę znaczenia koncesji energetycznych dla całego systemu energetycznego nie sposób jest odnieść się do niezwykle istotnej kwestii, jaką są zmian prawne, które obowiązują w naszym kraju od 2021 r. (m.in. nowelizacja przepisów związanych z prawem energetycznym). To właśnie przedmiotowa nowelizacja otworzyła drogę do uzyskiwania koncesji energetycznych w zakresie magazynów energii.

Koncesja w zakresie magazynowania energii jest wydawana w przypadku, gdy magazyny na energię elektryczną mają łączną moc zainstalowanej energii elektrycznej większej niż 10 MW. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1 pkt 2 lit. a) pr. ener. – uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie magazynowania energii elektrycznej w magazynach energii elektrycznej o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 10 MW.

Zatem koncesje energetyczne w zakresie magazynów energii mają odniesienie wyłącznie do zdecydowanie większej mocy zainstalowanej energii w danym magazynie.

Na jakich kryteriach musi opierać się system udzielania zezwoleń?

Z uwagi na znaczenie i rangę konsecji energetycznych „należy zauważyć, że dyrektywa nr 2006/123 wymaga jedynie, aby systemy udzielania zezwoleń opierały się na kryteriach, które wykluczają możliwość korzystania przez właściwe organy z przyznanego im uznania w sposób „arbitralny”. Kryteria, którymi ma się kierować organ administracji przy udzielaniu zezwolenia, muszą być:

1) niedyskryminacyjne,

2) uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym,

3) proporcjonalne do danego celu związanego z interesem publicznym,

4) jasne i jednoznaczne,

5) obiektywne,

6) podane z wyprzedzeniem do publicznej wiadomości,

7) przejrzyste i łatwo dostępne.”

– tak Z. Muras [w:] Prawo energetyczne. Tom II. Komentarz do art. 12-72, wyd. II, red. M. Swora, Warszawa 2016, art. 33.

Regulacje prawne odnoszące się do kwestii koncesji na magazynowanie energii

W tym miejscu warto jest wyjaśnić najistotniejsze definicje oraz regulacje prawne, które mają bezpośrednie zastosowanie w przypadku dokonywania analizy zagadnienia związanego z koncesjami na magazynowanie energii w naszym kraju. W dalszej części niniejszego rozdziału zostaną przywołane konkretne regulacje prawne, o których warto jest pamiętać w kontekście analizy tematu koncesji na magazynowanie energii.

Czym jest proces energetyczny?

Zgodnie z art. 3 pkt 7 pr. ener. – „procesy energetyczne” to techniczne procesy w zakresie wytwarzania, przetwarzania, przesyłania, magazynowania, dystrybucji oraz użytkowania paliw lub energii.

Czym jest instalacja magazynowa?

Zgodnie z art. 3 pkt 10a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 1385) – dalej: „pr. ener.” – „instalacja magazynowa” to instalacja używana do magazynowania paliw gazowych, w tym bezzbiornikowy magazyn gazu ziemnego oraz pojemności magazynowe gazociągów, będącą własnością przedsiębiorstwa energetycznego lub eksploatowaną przez to przedsiębiorstwo, włącznie z częścią instalacji skroplonego gazu ziemnego używaną do jego magazynowania, z wyłączeniem tej części instalacji, która jest wykorzystywana do działalności produkcyjnej, oraz instalacji służącej wyłącznie do realizacji zadań operatorów systemu przesyłowego gazowego.

Czym jest magazyn energii elektrycznej?

Zgodnie z art. 3 pkt 10ka pr. ener. – „magazyn energii elektrycznej” to instalacja umożliwiająca magazynowanie energii elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci elektroenergetycznej;

Czym jest magazyn energii?

Zgodnie z art. 3 pkt 10ka pr. ener. – „magazyn energii” to instalacja umożliwiająca magazynowanie energii, w tym magazyn energii elektrycznej.

Co to jest przedsiębiorstwo energetyczne?

Zgodnie z art. 3 pkt 12 pr. ener. – „przedsiębiorstwo energetyczne” to podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie: wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji paliw albo energii lub obrotu nimi lub przesyłania dwutlenku węgla, lub przeładunku paliw ciekłych, lub agregacji.

Co to jest przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo?

Zgodnie z art. 3 pkt 12a pr. ener. – „przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo” to przedsiębiorstwo energetyczne lub grupa przedsiębiorstw, których wzajemne relacje są określone w art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 024 z 29.01.2004), zajmujące się: a) w odniesieniu do paliw gazowych przesyłaniem lub dystrybucją, lub magazynowaniem, lub skraplaniem, lub regazyfikacją oraz wytwarzaniem lub sprzedażą tych paliw, albo b) w odniesieniu do energii elektrycznej przesyłaniem lub dystrybucją oraz wytwarzaniem lub sprzedażą tej energii.

Kim jest odbiorca końcowy?

Zgodnie art. 3 pkt 13a pr. ener. – „odbiorca końcowy” to odbiorca dokonujący zakupu paliw lub energii na własny użytek; do własnego użytku nie zalicza się energii elektrycznej zakupionej w celu jej magazynowania lub zużycia na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej oraz paliw gazowych zakupionych w celu ich zużycia na potrzeby przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych, skraplania gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego.

Kim jest operator systemu magazynowania?

Zgodnie z art. 3 pkt 26 pr. ener. – „operator systemu magazynowania” to przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się magazynowaniem paliw gazowych, odpowiedzialne za eksploatację instalacji magazynowej.

Kim jest operator systemu połączonego?

Zgodnie z art. 3 pkt 28 pr. ener. – „operator systemu połączonego” to przedsiębiorstwo energetyczne zarządzające systemami połączonymi gazowymi albo systemami połączonymi elektroenergetycznymi, w tym systemem przesyłowym i dystrybucyjnym, albo systemem przesyłowym, dystrybucyjnym, magazynowania lub skraplania gazu ziemnego.

Czym jest magazynowanie energii elektrycznej?

Zgodnie z art. 3 pkt 59 pr. ener. – „magazynowanie energii elektrycznej” to odroczenie, w systemie elektroenergetycznym, końcowego zużycia energii elektrycznej lub przetworzenie energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzonej przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, przechowanie tej energii, a następnie ponowne jej przetworzenie na energię elektryczną.

Czym jest magazynowanie energii?

Zgodnie z art. 3 pkt 59a pr. ener. – „magazynowanie energii” to magazynowanie energii elektrycznej lub przetworzenie energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzonej przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, przechowanie tej energii, a następnie wykorzystanie jej w postaci innego nośnika energii.

Na jaki okres wydawana jest koncesja?

Zgodnie art. 36 pr. ener – koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 10 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Jaka jest treść koncesji?

Zgodnie z art. 37 pr. ener. – koncesja powinna określać:

1) oznaczenie podmiotu, jego siedziby lub miejsca zamieszkania oraz ich adres;

2) przedmiot oraz zakres działalności objętej koncesją;

3) datę rozpoczęcia działalności objętej koncesją oraz warunki wykonywania działalności;

4) okres ważności koncesji;

5) szczególne warunki wykonywania działalności objętej koncesją, mające na celu właściwą obsługę odbiorców, w zakresie:

a) zapewnienia zdolności do dostarczania paliw lub energii w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu wymagań jakościowych, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 1-4, 7 i 8 pr. ener.,

b) powiadamiania Prezesa URE o niepodjęciu lub zaprzestaniu bądź ograniczeniu prowadzenia działalności objętej koncesją, w okresie jej obowiązywania;

6) zabezpieczenie ochrony środowiska w trakcie oraz po zaprzestaniu koncesjonowanej działalności;

6a) szczegółowe zasady odnawiania zabezpieczenia majątkowego, o których mowa w art. 38 ust. 5 pr. ener., w przypadku, gdy zabezpieczenie to zostało ustanowione;

7) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile przedsiębiorca taki numer posiada lub numer równoważnego rejestru państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Turcji oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP).

Dodatkowo należy wskazać, że koncesja powinna ponadto określać warunki zaprzestania działalności przedsiębiorstwa energetycznego po wygaśnięciu koncesji lub po jej cofnięciu.

Kto prowadzi rejestr przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję?

Zgodnie z 43b ust. 1 pr. ener. – Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) prowadzi rejestr przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję.

Rejestr ten jest jawny i udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej URE, z wyłączeniem danych dotyczących numeru PESEL oraz serii i numeru dokumentu tożsamości.

Jakie informacje zawiera rejestr przedsiębiorstw energetycznych posiadających koncesję?

Zgodnie z art. 43b ust. 4 pr. ener. – rejestr zawiera takie informacje jak:

1) oznaczenie przedsiębiorstwa energetycznego poprzez:

a) imię i nazwisko albo nazwę wraz z oznaczeniem formy prawnej,

b) miejsce prowadzenia działalności gospodarczej albo siedzibę oraz ich adres,

c) numer PESEL lub numer identyfikacji podatkowej (NIP), jeżeli posiada,

d) numer akcyzowy wydany przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego, jeżeli posiada,

e) seria i numer dokumentu tożsamości w przypadku osób fizycznych;

2) rodzaj i datę udzielonej koncesji oraz okres, na jaki została wydana;

3) aktualną treść koncesji.

Czym jest opłata koncesyjna?

Zgodnie z art. 34 ust. 1 pr. ener. – przedsiębiorstwo energetyczne, któremu została udzielona koncesja, wnosi coroczną opłatę do budżetu państwa, obciążającą koszty jego działalności – jest to tzw. „opłata koncesyjna”.

Jak może być wysokość opłaty koncesyjnej?

Zgodnie z art. 33 ust. 3 pr. ener. – opłata koncesyjna dla każdego rodzaju działalności objętej koncesją, nie może być mniejsza niż 1000,00 zł i większa niż 2 500 000,00 zł.

Które pozostałe przepisy mają zastosowanie do analizowanej tematyki?

Zgodnie z art. 50 pr. ener. – w sprawach nieuregulowanych przepisami niniejszej ustawy w zakresie działalności gospodarczej przedsiębiorstw energetycznych, w tym przeprowadzania przez Prezesa URE kontroli zgodności wykonywanej działalności gospodarczej przedsiębiorstw energetycznych z udzieloną koncesją, stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.  U. 2023 r. poz. 221).

Przegląd ciekawych tez orzeczniczych z analizowanego zakresu

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2017 r., sygn. akt: III SK 51/16:

„Terytorialny zakres koncesji na dystrybucję energii elektrycznej uzależniony jest od obszaru sieci (art. 33 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 220 ze zm. w związku z art. 75a ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 2168 ze zm.). (…) Uzależnienie terytorialnego zakresu koncesji na dystrybucję energii elektrycznej od posiadania sieci dystrybucyjnej ma uzasadnienie w potrzebie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, porządku publicznego, ochronie zdrowia oraz praw innych osób (w szczególności konsumentów). Wspomniana reglamentacja wolności działalności gospodarczej nie stoi na przeszkodzie stopniowemu poszerzaniu terytorialnego zakresu działalności gospodarczej powoda wraz z rozbudową sieci dystrybucyjnej.”.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2022 r., sygn. akt: I NSKP 25/21:

„Zgodnie z art. 41 pr. ener., uprawnienie Prezesa URE do zmiany koncesji bezpośrednio uzależnione jest od zaistnienia konkretnych okoliczności i aktualizuje się wyłącznie w przypadku ich zaistnienia. A contrario brak zaistnienia jednej ze wspomnianych okoliczności skutkuje brakiem możliwości zmiany koncesji przez Prezesa URE. Dodatkowo wskazać należy, że katalog okoliczności aktualizujących uprawnienie Prezesa URE do zmiany koncesji, w świetle wskazanego przepisu, jest ograniczony i zamknięty. Wprowadzenie przez ustawodawcę wąskiego i zamkniętego katalogu przesłanek stanowiących podstawę do zmiany koncesji z urzędu, uniemożliwia przyjęcie stanowiska pozwanego, iż zmiana taka mogłaby być podyktowana wszelkimi zdarzeniami szczególnie ważnymi z punktu widzenia zadań regulatora. (…) Pomiędzy sytuacjami objętymi zakresem przepisów art. 47 i art. 48 ust. 1 u.s.d.g. w zw. z art. 23 ust. 2 pkt 1 i art. 37 ust. 1 pkt 5 p.e. a art. 41 p.e. zachodzi stosunek podporządkowania, tj. art. 41 p.e. stanowi lex specialis w stosunku do przytoczonych przepisów.”.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 października 2019 r., sygn. akt: VII AGa 261/19:

„Prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami wymaga uzyskania koncesji, zaś zgodnie z art. 37 ustawy – Prawo energetyczne koncesja określa warunki wykonywania działalności, jej przedmiot i zakres. Wypełnianie obowiązków określonych w koncesji stanowi podstawowy obowiązek koncesjonariusza.”.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 maja 2016 r., sygn. akt: VI ACa 631/15:

„Prezes URE ma prawo do określenia zakresu działalności również w sposób terytorialny. Oznacza to, że w myśl art. 75a § 2 u.s.d.g. prawo prowadzenia działalności koncesjonowanej na terenie całego kraju, określone w art. 75a § 1 u.s.d.g., doznaje ograniczenia z uwagi na nadrzędny interes publiczny, ograniczenie to jest wprowadzone aktem prawnym w postaci ustawy – Prawo energetyczne.”.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 czerwca 2007 r., sygn. akt: VI ACa 187/07:

„Odmowa wydania koncesji z powodu jednorazowego wprowadzenia do obrotu paliwa niespełniającego norm w sytuacji, gdy inni przedsiębiorcy posiadający koncesję, karani są za to samo karą grzywny, a nie cofnięciem koncesji jest oczywistym naruszeniem zasady równego traktowania podmiotów.”.

Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 14 listopada 2001 r., sygn. akt: XVII Ame 97/00:

„Nieprzedłożenie Prezesowi URE, wbrew warunkom koncesji, sprawozdania z realizacji koncesjonowanej działalności, uzasadnia nałożenie na przedsiębiorstwo energetyczne kary pieniężnej. (…) „Roczne sprawozdanie”, o którym mowa, należy rozumieć jako odrębny, usystematyzowany dokument o ściśle określonej zarówno treści (realizacja warunków prowadzenia działalności koncesjonowanej), jak i ramach czasowych (rok). W ocenie Sądu jest rzeczą oczywistą, iż wyjaśnienia dotyczące jedynie wycinków działalności nie spełniają wymogu nałożonego przez koncesje. Stan faktyczny sprawy nakładał więc na Prezesa URE obowiązek wymierzenia powodowi kary pieniężnej na podstawach określonych w decyzji. ustalając wysokość kary organ ten ściśle zastosował się do treści art. 56 ust. 6 Prawa Energetycznego uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.”.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 grudnia 2019 r., sygn. akt: II AKa 192/19:

„Brak koncesji nie pozbawia przedsiębiorstw wytwarzających energię statusu „przedsiębiorstwa energetycznego”, ale brak koncesji na wytwarzanie energii odnawialnej pozbawia energię wytworzoną w takim źródle przymiotu „energii wytworzonej w odnawialnym źródle energii” w rozumieniu ustawy – Prawo energetyczne. (…) W kontekście powyższych wywodów przyjąć należy, iż powód do daty uzyskania koncesji wytwarzał energię elektryczną bez spełnienia wymaganych prawem formalności niezbędnych do uznania produkowanej energii za odnawialną. Uzasadniało to odmowę wydania powodowi świadectwa pochodzenia dla energii wytworzonej w okresie przed uzyskaniem koncesji.”.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2023 r., sygn. akt: II NSKP 37/23:

W świetle art. 41 p.e. uprawnienie Prezesa URE do zmiany koncesji bezpośrednio uzależnione jest od zaistnienia konkretnych okoliczności i aktualizuje się wyłącznie w przypadku ich zaistnienia. A contrario brak zaistnienia jednej ze wspomnianych okoliczności skutkuje brakiem możliwości zmiany koncesji przez Prezesa URE. Ponadto zauważyć należy, że katalog okoliczności aktualizujących uprawnienie Prezesa URE do zmiany koncesji, w świetle wskazanego przepisu, jest ograniczony i zamknięty.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2023 r., sygn. akt: II NSKP 49/23:

Wykładnia celowościowa art. 56 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do 3 lipca 2021 r.) nakazuje przyjąć, że przepis wprowadzający algorytm obliczania kary maksymalnej (art. 56 ust. 3 p.e.) nie narusza przepisu określającego minimalną wysokość kary (art. 56 ust. 2a p.e.) a w konsekwencji w sytuacji, gdy nie da się obliczyć kary maksymalnej, organ winien nałożyć karę w minimalnej wysokości, nie zaś odstąpić od wymierzenia kar.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2022 r., sygn. akt: I NSK 101/22:

Uwzględniając brzmienie art. 34 p.e., w którym mowa jest o wnoszeniu «corocznych opłat» przez przedsiębiorstwa energetyczne «którym została udzielona koncesja» oraz treść art. 39 p.e., w którym dopuszcza się możliwość złożenia wniosku o «przedłużenie ważności koncesji», nie ma wątpliwości, iż opłata jest związana z udzieloną koncesją, a zatem jeśli przedsiębiorca wystąpił o kolejną koncesję, a nie skorzystał z możliwości przedłużenia uprzednio udzielonej mu koncesji, to w roku w którym wygasa mu poprzednio udzielona koncesja, a jednocześnie na jego wniosek udzielona została mu kolejna koncesja ponosi dwie opłaty, związane z dwoma różnymi koncesjami.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2022 r., sygn. akt: I NSKP 9/22:

Przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja, wnoszą coroczne opłaty do budżetu państwa, obciążające koszty ich działalności. Jeżeli w ciągu roku kalendarzowego, w którym wygasła poprzednia koncesja, przedsiębiorstwo energetyczne uzyska nową, kolejną koncesję na prowadzenie tej samej działalności koncesjonowanej, to zobowiązane jest do uiszczenia w tym konkretnym roku także opłaty za udzielenie nowej koncesji, stosownie do zasady określonej w art. 34 ust. 1 p.e.

Przy wykładni art. 34 ust. 1 p.e. należy zwrócić szczególną uwagę na użyty w tym przepisie zwrot „którym została udzielona koncesja” – wskazujący wprost, że opłata jest pochodną samego udzielenia koncesji i winna być uiszczana od każdej udzielonej przedsiębiorstwu energetycznemu koncesji. Obowiązek wniesienia opłaty koncesyjnej jest zatem konsekwencją uzyskania koncesji. Jeżeli zatem w ciągu roku kalendarzowego, w którym wygasła poprzednia koncesja, przedsiębiorstwo energetyczne uzyska nową, kolejną koncesję na prowadzenie tej samej działalności koncesjonowanej, to zobowiązane jest do uiszczenia w tym konkretnym roku także opłaty za udzielenie nowej koncesji, stosownie do zasady określonej w art. 34 ust. 1 p.e.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2020 r., sygn. akt: I NSK 107/18:

Zbycie całości przedsiębiorstwa przez syndyka przesądza, że nie może on być już uznawany za „przedsiębiorstwo energetyczne”, skoro przeszło ono na podmiot trzeci. Uwzględniając cel art. 40 ust. 1 p.e. można byłoby ewentualnie rozważyć, czy po zbyciu przedsiębiorstwa przez syndyka adresatem decyzji Prezesa URE na podstawie art. 40 ust. 1 p.e. mógłby być nabywca upadłego przedsiębiorstwa. Celem art. 40 ust. 1 p.e. jest ochrona potrzeb odbiorców energii przed niespodziewanym przerwaniem lub zakłóceniem dostaw. Środkiem do osiągnięcia tego celu mogłoby być ewentualne kierowanie decyzji nakazującej kontynuację dostaw do podmiotu dysponującego tytułem do przedsiębiorstwa energetycznego. Jeżeli bowiem celem tego przepisu jest jednolita i skuteczna ochrona bezpieczeństwa energetycznego odbiorców energii, ich życia i zdrowia, to regulator powinien posiadać możliwość realizacji tego celu. Art. 40 ust. 1 p.e. musi być jednak wykładany ściśle jako wyjątek od konstytucyjnej wolności działalności gospodarczej. Brzmienie art. 40 ust. 1 p.e., jego wyjątkowy charakter oraz przyjęty sposób jego interpretacji stoi na przeszkodzie jego stosowaniu do osób trzecich, które nigdy nie posiadały koncesji. Nie należy też tracić z pola widzenia faktu jednoznacznego ograniczenia w czasie kompetencji regulatora do korzystania z tego wyjątkowego przepisu, które racjonalizuje ograniczenie kręgu podmiotowego adresatów decyzji.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt: I NSK 95/18:

To Prezes URE kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne określone w ustawie – Prawo energetyczne. W pewnych przypadkach sąd może co prawda zastosować art. 56 ust. 6a p.e., jednakże wpierw powód powinien wykazać, że pozwany przekroczył zasady uznania administracyjnego oraz że stopień szkodliwości czynu był znikomy, a przedsiębiorca zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek.

Prezes URE, mając na względzie cele prawa energetycznego, realia rynkowe i sytuację konsumentów, może więc podjąć decyzję o nieskorzystaniu z kompetencji określonej w art. 56 ust. 6a p.e., nawet przy znikomej szkodliwości społecznej czynu. Jako że są to kryteria słusznościowe, których stosowanie jest wpisane w istotę uznania administracyjnego, sąd nie powinien co do zasady zastępować Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w ocenie, czy w danych okolicznościach wspomniane kryteria wymagają nałożenia kary, czy raczej odstąpienia od jej nałożenia.

Zgodnie z art. 56 ust. 6a p.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Instytucja odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej należy do kategorii spraw objętych uznaniem administracyjnym.

Artykuł 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasady równowagi i podziału władzy. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dysponuje więc pewnym luzem decyzyjnym przy interpretacji przesłanki znikomości szkodliwości społecznej czynu, a w razie ziszczenia się wspomnianej przesłanki – uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia: odstąpienia od kary pieniężnej bądź nieodstąpienia od tej kary.

Podsumowanie

Zagadnienia związane z koncesjami w zakresie magazynowania energii elektrycznej w dalszym ciągu budzą uzasadnione wątpliwości. Analiza aktualnego orzecznictwa sądów wskazuje na fakt, iż problemy związane ze stosowaniem przepisów wciąż występują.

Na aprobatę zasługuje jednak fakt, iż ustawodawca dość precyzyjnie określił wytyczne związane z wymaganiami, które muszą zostać spełnione, aby dany podmiot (wnioskodawca) mógł uzyskać koncesję w zakresie magazynowania energii elektrycznej. Dodatkowo warto jest wskazać, że zastosowanie definicji również pozostaje na wysokim poziomie legislacyjnym. Są one logiczne, spójne i wyczerpują opis konkretnego zagadnienia.