Partnerem publikacji jest firma Corab S.A.
Corab ponad 30 lat specjalizuje się w elektronice oraz produkcji wyrobów ze stali i aluminium. Wieloletnie doświadczenie wyniosło firmę na pozycję lidera w produkcji systemów fotowoltaicznych.
O szansach i wyzwaniach dla agrowoltaiki rozmawiamy z Barbarą Michałowską, managerką działu Agro PV, Corab S.A.
Jak powstają instalacje agrowoltaiczne?
Myślę, że w pierwszej kolejności warto wspomnieć czym tak naprawdę są instalacje agrowoltaiczne. Działalność tego typu zatem najlepiej opisuje podejście, że jest to połączone wykorzystanie jednego obszaru ziemi do produkcji rolnej jako głównego zastosowania i do produkcji energii elektrycznej za pomocą instalacji fotowoltaicznej jako zastosowania dodatkowego. Warto przy tym pamiętać, że w przypadku agrowoltaiki produkcja rolna jest realizowana zawsze na pierwszym miejscu.
Stąd też instalacje agrowoltaiczne są tworzone z myślą o harmonijnym połączeniu produkcji rolniczej z wytwarzaniem energii odnawialnej. Proces ich projektowania wymaga szczegółowej analizy i dostosowania do specyficznych potrzeb danego gospodarstwa, biorąc pod uwagę rodzaj prowadzonej działalności – czy to hodowla zwierząt, czy uprawa roślin. Kluczowe jest zrozumienie wymagań poszczególnych gatunków roślin oraz zaplanowanie konstrukcji w taki sposób, aby nie ograniczały one dostępu światła słonecznego, niezbędnego do fotosyntezy, a jednocześnie umożliwiały efektywne wykorzystanie przestrzeni, także pod kątem operowania maszynami rolniczymi.
Na jakie korzyści może liczyć rolnik oprócz produkcji zielonej energii?
Oprócz bezpośredniej korzyści, jaką jest produkcja zielonej energii, instalacje agrowoltaiczne oferują rolnikom szereg dodatkowych atutów. Mogą one służyć jako systemy do zbierania deszczówki, co jest szczególnie cenne w okresach suszy oraz jako konstrukcje do montażu siatek przeciwgradowych czy osłon przed dziką zwierzyną. Ponadto tego typu instalacje na gruntach uprawnych powodują obniżenie zapotrzebowania na nawadnianie gruntów rolnych nawet o 20 procent, a także wzrost zdolności gleby do magazynowania wody.
Co więcej, odpowiednie zacienienie może korzystnie wpływać na rozwój roślin cieniolubnych, poprawiając ich plon. Instalacje te pełnią również funkcję bariery ochronnej przed erozją gleby, spowodowaną silnymi wiatrami. Wracając jeszcze do drugiej funkcji agrowoltaiki, czyli produkcji zielonej energii warto pamiętać, że tego typu rozwiązania umożliwiają redukcję śladu węglowego działalności rolnej oraz pomagają w dekarbonizacji rolnictwa. Z tych wszystkich powodów możemy zdecydowanie pokusić się o wniosek, że agrowoltaika przyczynia się do zrównoważonego rozwoju oraz ochrony i poprawy bioróżnorodności i ekosystemu.
Czy agrowoltaika jest możliwa do zastosowania niezależnie od rodzaju uprawy?
W wyniku zmiany klimatu mamy w Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy, problem ze zbyt intensywnym nasłonecznieniem.
Zasadniczo, agrowoltaika oferuje elastyczność w adaptacji do różnorodnych typów upraw, dzięki możliwości dostosowania konstrukcji, takich jak instalacje pionowe, znane jako „płoty agrowoltaiczne”, umieszczane w międzyrzędziach. Takie rozwiązania umożliwiają maksymalizację nasłonecznienia dla upraw wymagających intensywnego światła, minimalizując jednocześnie ryzyko zacienienia. W przypadku instalacji wysokich regulacja nasłonecznienia może nastąpić przez odpowiednie rozłożenie modułów lub wybór paneli przeziernych.
Warto jednak pamiętać, że jest dosyć duża grupa roślin cieniolubnych. Naukowcy z Instytutu Fraunhofera, którzy od dawna zajmują się tematem agrowoltaiki, odkryli, że w przypadku owoców miękkich, zastosowanie zacieniających instalacji agrowoltaicznych może wpłynąć na zwiększenie plonu. W wyniku zmiany klimatu mamy w Polsce, podobnie jak w innych krajach Europy, problem ze zbyt intensywnym nasłonecznieniem. Z tego powodu zacienia się zarówno szklarnie, jak i uprawy na polach. Są gatunki, które wyjątkowo mocno tego zacienienia potrzebują. Tak jak wspominałam, w ich przypadku powoduje ono nawet wzrost plonu. Do takich upraw należą: szparagi, ziemniaki, maliny, borówka amerykańska, brokuły, cukinie czy rośliny strączkowe.
Czy agrowoltaika to szansa dla dynamiczniejszego rozwoju sektora PV?
Mając na uwadze rozwój sektora PV należy oczywiście mieć świadomość barier czy wyzwań. Często mówi się w tym kontekście o perspektywie spowolnienia dynamiki sektora fotowoltaicznego, co jest spowodowane m.in. brakiem miejsca pod budowę farm słonecznych. Agrowoltaika stanowi niewątpliwie szansę, ale również niszę z ogromnym potencjałem dla sektora, otwierając przed nim nowe możliwości rozwoju. Integracja produkcji rolniczej z wytwarzaniem energii odnawialnej nie tylko zwiększa efektywność wykorzystania gruntów, ale również przyczynia się do zrównoważonego rozwoju i bezpieczeństwa energetycznego.
Dlaczego rozwiązania agrowoltaiczne nie są jeszcze szeroko rozpowszechnione?
W przypadku agrowoltaiki bez wątpienia mamy do czynienia ze znanym nam zjawiskiem, że przepisy nie nadążają za dostępnymi już technologiami i innowacjami. Stąd jednym z głównych wyzwań dla szerszego wdrożenia agrowoltaiki w Polsce jest brak odpowiednich regulacji prawnych, które by definiowały i wspierały rozwój tego sektora. Ponadto sama definicja pojęcia agrowoltaiki jeszcze nie do końca zdążyła się upowszechnić, stąd często pojawia się błędne rozumienie tego typu rozwiązań. Na końcu listy wyzwań pozostają z kolei negatywne doświadczenia rolników związane z nieodpowiednio dobranymi instalacjami oraz natrętne praktyki marketingowe niektórych przedstawicieli branży PV mogły zniechęcić potencjalnych zainteresowanych. A to wielka szkoda, bo rozwiązania PV na gruntach uprawnych mają naprawdę wiele wymiernych korzyści.
Co jest potrzebne, aby agrowoltaika w Polsce zaczęła dynamicznie się rozwijać?
Ważne jest, aby rolnicy mieli dostęp do rzetelnych informacji na temat korzyści i możliwości, jakie oferuje agrowoltaika.
Kluczowym czynnikiem, który może przyspieszyć rozwój agrowoltaiki w Polsce, jest wprowadzenie jasnych regulacji prawnych, definiujących i wspierających ten sektor. Te zmiany zaczynają się pojawiać, ale z pewnością jeszcze długa droga przed nami. Jednym z pierwszych kroków był apel KE do państw członkowskich, aby wprowadzały strategie zachęcające do rozwoju agrowoltaiki. Niektóre rządy już poszły w tym kierunku. AgroPV wspierają Niemcy, Włosi, Holendrzy, Austriacy czy Francuzi, choć także przed nimi kolejne wyzwania.
Analizując zaś sytuację na polskim rynku, do priorytetowych kwestii należy umożliwienie dualnego wykorzystania gruntów rolnych poprzez uznanie gruntów, gdzie funkcjonuje agrowoltaika za zwolnione z obowiązku wyłączenia z produkcji rolnej. Drugą kwestią jest umożliwienie dualnego wykorzystania gruntów rolnych w ramach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Kolejnymi istotnymi elementami są przywrócenie możliwości lokalizowania odnawialnych źródeł energii na użytkach rolnych klas IV-VI na podstawie decyzji o warunkach zabudowy oraz wprowadzenie nowych rozwiązań podatkowych dot. agrowoltaiki. Komplementarnym elementem do sfery regulacyjnej jest szeroko zakrojona edukacja skierowana do producentów rolnych. Ważne jest, aby rolnicy mieli dostęp do rzetelnych informacji na temat korzyści i możliwości, jakie oferuje agrowoltaika.
Czy istnieją bariery technologiczne dla rozwoju agrowoltaiki?
Z perspektywy technologicznej, jesteśmy w pełni przygotowani na wdrożenie rozwiązań agrowoltaicznych. Nasz dział badań i rozwoju (R&D) współpracuje z agronomami, aby nasze konstrukcje były jak najlepiej dostosowane do potrzeb produkcji rolnej. Udział w targach i konferencjach rolniczych potwierdza duże zainteresowanie, zwłaszcza wśród producentów sadowniczych, którzy są już zaznajomieni z tymi technologiami.
Jakie rozwiązania agrowoltaiczne oferuje Corab?
Corab w swojej ofercie posiada szeroki zakres rozwiązań agrowoltaicznych, dostosowanych do różnorodnych potrzeb gospodarstw rolnych. Oferujemy między innymi trzy systemy międzyrzędowe, w tym dwa systemy pionowe, znane jako „płoty”, z modułami ułożonymi poziomo (WS-A10) i pionowo (WS-A10P) oraz wykorzystujące urządzenia nadążne (trackery). W naszej ofercie posiadamy także systemy wysokie (WS-A20), które mogą być dostosowane do specyficznych wymagań, nawet do wysokości 4,5 metra. Taka wysokość umożliwia swobodną pracę ludzi przy uprawach rosnących pod instalacją, a także użycie traktora lub innych maszyn o dużych gabarytach.
Czy Corab ma ambicje być liderem w rozwoju agrowoltaiki w Polsce?
Jako firma, zależy nam na aktywnym uczestnictwie i przewodzeniu w rozwoju sektora agrowoltaiki w Polsce. Angażujemy się w dialog z przedstawicielami rządu, środowiskiem akademickim oraz bezpośrednio z rolnikami, aby wspólnie pracować nad kształtowaniem przyszłości tego sektora. Jesteśmy również członkiem Polskiego Stowarzyszenia Agrowoltaiki, co podkreśla nasze zaangażowanie w promowanie i rozwijanie agrowoltaiki jako kluczowego elementu zrównoważonego rozwoju rolnictwa i energetyki w Polsce.