Transformacja energetyczna w Polsce. Raport Forum Energii

Rok 2023 był przełomowy dla transformacji energetycznej w Polsce, która coraz bardziej nabiera tempa. Chociaż węgiel nadal dominuje jako główne źródło energii elektrycznej, jego udział w miksie energetycznym spadł do rekordowo niskiego poziomu 60,5%, co oznacza spadek o 10 punktów procentowych w porównaniu do poprzedniego roku.  W najnowszej, siódmej już edycji raportu  „Transformacja energetyczna w Polsce”, Forum Energii przedstawia stan transformacji w polskim wydaniu oraz szersze spojrzenie na całość procesu.

Tymczasem produkcja energii z odnawialnych źródeł energii (OZE) po raz pierwszy osiągnęła 27%, a produkcja energii z gazu ziemnego wzrosła o ponad 40% dzięki spadkowi cen paliwa i elastyczności generacji gazowej.

Rekordowe osiągnięcia i wyzwania

Choć produkcja energii z węgla maleje, Polska nadal utrzymuje jedne z najwyższych hurtowych cen energii w Unii Europejskiej i rosnącą zależność od importowanych paliw kopalnych. Według najnowszego raportu Forum Energii, krajowa elektroenergetyka pozostaje najbardziej emisyjna w UE i trzecia na świecie pod względem intensywności emisji. Wysokie emisje przekładają się na wysokie ceny energii i spadek konkurencyjności polskiego przemysłu.

Zmiany w sektorze energetycznym są widoczne głównie w obszarze generacji, gdzie rośnie rola OZE, jednak postęp w ciepłownictwie i przemyśle jest niemal nieobecny. Wzrost zużycia energii i paliw w polskiej gospodarce, zwłaszcza w sektorze transportowym, jest stałym trendem od 20 lat członkostwa Polski w UE.

Brak spójnego planu

Brak spójnego planu na transformację energetyczną skutkuje rosnącym ryzykiem związanym z bilansowaniem systemu energetycznego i jego bezpieczeństwem. Niedyspozycyjność jednostek konwencjonalnych rośnie, a poziom rezerw mocy pozostaje niski. Infrastruktura wytwórcza jest przestarzała, a brak elastyczności źródeł energii prowadzi do konieczności ograniczania produkcji z OZE.

W 2023 roku operator systemu przesyłowego musiał zredukować produkcję z OZE o 74 GWh, a w okresie od stycznia do połowy maja 2024 roku nierynkowemu redysponowaniu poddano ponad 400 GWh energii. Taka ilość energii mogła zasilić blisko pół miliona gospodarstw domowych.

Wzrost zależności od importu paliw

Polska zmniejszyła import gazu i węgla z Rosji, zastępując go surowcami z innych krajów, jednak ogólne uzależnienie od importu paliw rośnie. Już 43% zużywanej w kraju energii pochodzi z importu, a koszty zakupu surowców zagranicznych stale rosną. W 2023 roku Polska wydała na ten cel 138 mld zł, co jest kwotą porównywalną z wydatkami na obronność.

Potrzeba kompleksowej wizji

Transformacji energetycznej w Polsce brakuje sternika – jednego ośrodka zarządzającego tym procesem. Polska potrzebuje kompleksowej wizji dekarbonizacji gospodarki i planu ograniczania zależności od importowanych surowców energetycznych. Obecnie jest idealny moment na opracowanie nowego Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu, który określi jasny kierunek transformacji.

Polska dyskusja wokół transformacji koncentruje się na zamykaniu elektrowni węglowych, co budzi opór. Za mało rozmawiamy o nowych niskoemisyjnych technologiach – podkreśla dr Joanna Pandera, prezeska Forum Energii. – Przed nami widmo luki inwestycyjnej, a bezpieczne i zrównoważone dostawy energii elektrycznej są warunkiem elektryfikacji całej gospodarki.

Podsumowanie

Transformacja energetyczna w Polsce postępuje, ale wymaga lepszej koordynacji i zarządzania. Potrzebne są inwestycje w nowoczesne technologie i elastyczne źródła energii, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i konkurencyjność gospodarki. Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu może stać się kluczowym narzędziem w realizacji tych celów, przygotowując społeczeństwo i firmy na nadchodzące zmiany.

Źródło: forum-energii.eu