Rozmowa z Maciejem Mazurem, Dyrektorem Zarządzającym Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych (PSPA), o rozwoju zeroemisyjnego transportu w Polsce i w Europie oraz o inicjatywach PSPA przyspieszających ten proces.
Jest Pan prezesem Polskiego Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych oraz wiceprezesem AVERE (Europejskiego Stowarzyszenia dla Elektromobilności), którego PSPA jest członkiem. W jakich zakresach te dwie organizacje współpracują ze sobą?
Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) to największa w Polsce organizacja branżowa, zajmującą się kreowaniem rynku zrównoważonego transportu. Zrzeszamy ponad 190 przedsiębiorstw z całego łańcucha wartości elektromobilności. Natomiast AVERE (ang. The European Association for Electromobility), którego jako PSPA mamy przyjemność być częścią, to najstarsza organizacja związana z elektromobilnością w Europie. Poprzez swoich członków, pochodzących z 18 europejskich państw, reprezentuje ponad 2,4 tys. przedsiębiorstw oraz ponad 100 tys. posiadaczy i użytkowników pojazdów elektrycznych. Tożsamy profil działalności sprawia, że nasze cele są zbieżne. Główny z nich, to integracja i rozwój zrównoważonego transportu, który w przypadku PSPA dotyczy Polski oraz głównie regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Wspólnie kolportujemy też najlepsze rozwiązania z państw bardziej rozwiniętych pod względem rynku e-mobility. Naszą wspólną misją jest także promocja najlepszych praktyk w celu zdynamizowania rozwoju rynku zeroemisyjnego transportu.
PSPA prowadzi jednocześnie wiele projektów i działa na różnych płaszczyznach. Chcielibyśmy przedstawić naszym czytelnikom kilka z nich. Czy opowie nam Pan czym zajmuje się Centrum Legislacyjne PSPA?
W obszarze kompetencji Centrum Legislacyjnego, będącego w strukturze PSPA, znajduje się wydawanie licznych opinii i stanowisk do projektów aktów prawnych, które są przedmiotem konsultacji publicznych. Centrum także czynnie zabiega o zmiany w prawie, które podniosą jego jakość. W ramach prowadzonej działalności organizowane są spotkania i debaty wewnętrzne dotyczące niezbędnych zmian legislacyjnych. Głównym ich celem jest identyfikacja i likwidacja barier, które hamują swobodny rozwój zrównoważonego transportu w Polsce. Centrum prowadzi również monitoring stanowionego prawa w zakresie planowanych i procedowanych zmian prawnych w obszarze paliw alternatywnych. Jest także odpowiedzialne za merytoryczny wkład na potrzeby Białej Księgi Elektromobilności.
Następstwem prac oraz podejmowanych działań w ramach Białej Księgi Elektromobilności jest wprowadzanie przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozporządzenia w sprawie tzw. e-taryfy, które obowiązuje od 1 kwietnia 2021 roku. W jej następstwie obniżono koszty stałe funkcjonowania stacji ładowania poprzez zmniejszenie kosztów związanych z zapewnieniem dostaw energii elektrycznej dla infrastruktury ładowania. Pokłosiem tego dokumentu jest także wprowadzenie do kodeksu ruchu nowych znaków drogowych dedykowanych pojazdom elektrycznym. Mowa o oznaczeniach D-23b oraz D-23c.
Czym jest Biała Księga Elektromobilności?
Biała Księga Elektromobilności to jeden z naszych kluczowych projektów, w ramach którego ponad 190 podmiotów reprezentujących cały łańcuch wartości w branży e-mobility, a także samorządy i administracja rządowa, wspólnie kreują rozwiązania prawne sprzyjające rozwojowi zeroemisyjnego transportu w Polsce. Celem tego przedsięwzięcia jest jednocześnie likwidacja barier utrudniających rozwój elektromobilności i zeroemisyjnego transportu w Polsce. Prace nad postulatami zawartymi w dokumencie podzielone są na kilka Grup Roboczych, m.in. ds. Podatków i Taryf, Infrastruktury Ogólnodostępnej, Infrastruktury Budynkowej, Wsparcia Samorządów, Wsparcia i Promocji Rynku oraz Technologii Wodorowych. Są to niezmiernie ważne zagadnienia, które docelowo wpłyną na strukturę rynku i stanowić będę klucz do dekarbonizacji transportu.
Następstwem prac oraz podejmowanych działań w ramach Białej Księgi Elektromobilności jest wprowadzanie przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozporządzenia w sprawie tzw. e-taryfy, które obowiązuje od 1 kwietnia 2021 roku. W jej następstwie obniżono koszty stałe funkcjonowania stacji ładowania poprzez zmniejszenie kosztów związanych z zapewnieniem dostaw energii elektrycznej dla infrastruktury ładowania. Pokłosiem tego dokumentu jest także wprowadzenie do kodeksu ruchu nowych znaków drogowych dedykowanych pojazdom elektrycznym. Mowa o oznaczeniach D-23b oraz D-23c. Z inicjatywą nowych oznaczeń drogowych wyszło Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA). Podobnie było z aktualizacją prawną pozwalającą posiadaczom prawa jazdy kategorii B na prowadzenie pojazdów elektrycznych do 4,25 tony dopuszczalnej masy własnej.
Jakie szkolenia prowadzi PSPA?
W ramach Centrum Kompetencyjnego PSPA, prowadzimy szereg szkoleń, które dopełniają naszą wielopłaszczyznową ofertę edukacyjną. Są to przede wszystkim szkolenia dla profesjonalistów i adeptów elektromobilności oraz usług doradczych i dodatkowych wspierających rozwój w obszarze e-mobility.
Kluczowym szkoleniem w naszym portfolio jest elektromobilność w praktyce, czyli kompleksowa dawka wiedzy łącząca teorię z praktyką – zapoznajemy uczestników z głównymi wyzwaniami związanymi z pojazdami elektrycznymi, technologią, infrastrukturą, prawem i przepisami, a także aspektami bezpieczeństwa, ochrony środowiska, kwestiami społecznymi.
Ponadto Centrum Kompetencyjne oferuje standardowe programy z podstaw elektromobilności oraz szkolenia kierunkowe w pełni dostosowane do potrzeb danej firmy, zarówno w formule stacjonarnej, jak i wirtualnej. Zainteresowanym proponujemy także certyfikowany program z zakresu technologii wodorowych. Poza tym w ofercie znajdują się również usługi doradczo-eksperckie obejmujące m.in. doradztwo strategiczne, analizy i ekspertyzy techniczne oraz raporty przygotowywane na zlecenie. Posiadamy także bogate doświadczenie w zakresie świadczenia usług marketingowych w obszarze zeroemisyjnego transportu. W naszym portfolio posiadamy m.in. publikacje on-demand, badania rynku oraz konferencje: specjalistyczne, prasowe, promocyjne i tematyczne.
Organizują Państwo też konferencje. Proszę powiedzieć nam więcej o Kongresie Nowej Mobilności. Do kogo skierowane są te wydarzenia?
Konferencje są jednym z elementów naszej aktywności. Zalicza się do nich także Kongres Nowej Mobilności – największa polska konferencja branżowa poświęcona tematom z sektora mobilności. Ubiegłoroczne wydarzenie, zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych i Miasto Łódź, zgromadziło rekordową liczbę 1000 uczestników, w tym kilkuset przedstawicieli administracji centralnej, samorządów, ekspertów i praktyków rynku e-mobility oraz kilkudziesięciu wystawców. Podczas KNM 2021 odbyło się przeszło 50 merytorycznych spotkań, kilkanaście premier, pokazy oraz wydarzenia towarzyszące. W rezultacie Łódź stała się stolicą polskiej elektromobilności. Wydarzenie zostało bardzo ciepło przyjęte także przez przedstawicieli mediów, czego wyrazem było kilkaset wysokojakościowych informacji prasowych, radiowych, telewizyjnych i internetowych, których dotarcie przekroczyło liczbę 8 mln odbiorców. Naszą ambicją jest, by tegoroczna edycja tego największego w tej części Europy wydarzenia była doskonalsza pod każdym względem.
Mogę zdradzić, że tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem „E-Mobility in Poland. What’s next?”. Towarzyszyć jej będą wydarzenia dedykowane konkretnym zagadnieniom, m.in. Polish Battery Day, CEE Green Transport Initiativ Summit czy KNM Fleet Forum. To wyjątkowe w skali regionu fora poświęcone najważniejszym wyzwaniom sektora, w tym m.in. roli Polski w światowym i europejskim łańcuchu dostaw baterii do pojazdów elektrycznych, kwestiom upowszechnienia technologii ogniw paliwowych w transporcie czy wyzwaniom związanym z masową elektryfikacją flot w Polsce i regionie. Kongres będzie więc unikatowym na skalę europejską spotkaniem, stanowiącym forum nowej mobilności, miejscem wymiany idei i wiedzy eksperckiej na najwyższym poziomie merytorycznym.
Należy podkreślić, że tegoroczne wydanie Barometru Nowej Mobilności jest wyjątkowe. Podjęliśmy się analizy wyników ze wszystkich 5 lat badania, prezentując jak zmieniały się trendy na przestrzeni wszystkich edycji. Krzepi fakt, że świadomość ekologiczna polskich kierowców rośnie, a ceny pojazdów elektrycznych są w coraz większym stopniu dopasowane do oczekiwań klientów.
PSPA prowadzi badania i analizy rynku. Jakie były najciekawsze opublikowane przez Państwa ostatnio raporty?
Centrum Badań i Analiz PSPA cyklicznie wydaje raporty stanowiące wnikliwą analizę danego zagadnienia. Jednym z nich jest Barometr Nowej Mobilności, czyli cykliczne opracowanie PSPA zawierające wnioski z badania opinii społecznej dotyczącego elektromobilności, w tym potencjału zakupowego Polaków w zakresie nabywania samochodów elektrycznych oraz ich preferencji związanych z infrastrukturą ładowania. Barometr powstaje na podstawie odpowiedzi uzyskanych od reprezentatywnej grupy polskich kierowców, którzy realnie rozważają zakup nowego pojazdu w okresie najbliższych 3 lat. Należy podkreślić, że tegoroczne wydanie Barometru Nowej Mobilności jest wyjątkowe. Podjęliśmy się analizy wyników ze wszystkich 5 lat badania, prezentując jak zmieniały się trendy na przestrzeni wszystkich edycji. Krzepi fakt, że świadomość ekologiczna polskich kierowców rośnie, a ceny pojazdów elektrycznych są w coraz większym stopniu dopasowane do oczekiwań klientów. Ponadto zgodnie z prognozą zawartą w Barometrze, już za trzy lata liczba samochodów elektrycznych zwiększy się do niemal 300 tysięcy sztuk. To tylko niektóre z wniosków, które uzyskaliśmy z łącznie blisko 6000 ankiet i niemal 700 000 odpowiedzi.
Nasze drugie, również cykliczne opracowanie, które zdobyło uznanie rynkowych ekspertów, to Polish EV Outlook. W edycji 2022, na prawie 240 stronach udało się przedstawić aktualny stan oraz prognozy rozwoju polskiego rynku zero- i niskoemisyjnego transportu. Raport zawiera niedostępny w żadnym innym źródle zbiór wiedzy na temat elektromobilności w wymiarze zarówno ogólnokrajowym jak i lokalnym, w miastach i powiatach.
Polish EV Outlook 2022 zawiera również zbiór szczegółowych informacji na temat oferty BEV i PHEV dostępnych na polskim rynku oraz prognozę rynku. W scenariuszu realistycznym, zakładającym kontynuację subsydiów w postaci dotacji z NFOŚiGW z programu „Mój Elektryk”, polski park samochodów całkowicie elektrycznych (BEV) w roku 2025 może liczyć ok. 290 tys. szt. Na rynek wciąż negatywnie oddziałuje niedobór półprzewodników oraz podwyżki cen surowców takich jak stal, aluminium, miedź, grafit czy nikiel. CFM, czyli zarządcy flot sygnalizują również, że procedury udzielania dopłat dla leasingobiorców mogłyby przebiegać sprawniej. Niemniej w kolejnych latach polska elektromobilność będzie się rozwijać coraz bardziej dynamicznie. Już w 2024 r. udział BEV na rynku nowych pojazdów osobowych osiągnie poziom ponad 10%, czyli będzie większy niż średnia unijna w 2021 r. Oczywiście na te prognozy mogą mieć wpływ m.in. sytuacja geopolityczna czy dostępność i ceny surowców. Można się jednak spodziewać intensyfikacji działań na rzecz ograniczenia udziału importowanych paliw kopalnych w sektorze transportu.
Z raportu wynika m.in., że najwięcej samochodów z napędem elektrycznym – niemal 23% całej polskiej floty – zarejestrowano w Warszawie. W 2021 r. stolica odpowiadała za ponad 21% sprzedaży BEV i PHEV w Polsce. Ok. 28% polskiego parku EV zarejestrowano w miastach liczących od 300 tys. do 1 mln mieszkańców – w Krakowie, Łodzi, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku, Szczecinie, Bydgoszczy i Lublinie.
Konferencje, analizy i badania to nie jedyne aktywności PSPA. Dużo dobrego słyszeliśmy o projekcie elektromobilni.pl
Faktycznie, obecnie prowadzimy kilkanaście projektów, a jednym z nich jest ogólnopolska kampania edukacyjna elektromobilni.pl. Wspólnie z naszymi znamienitymi partnerami połączyliśmy siły i uruchomiliśmy najbardziej kompleksową inicjatywę edukacyjną w Europie. Jej celem jest wzrost świadomości społecznej w zakresie zeroemisyjnych technologii w transporcie, a centralnym elementem jest serwis elektromobilni.pl, stanowiący obszerną bazę wiedzy na temat elektromobilności oraz oferujący m.in. nowoczesne, interaktywne kalkulatory i porównywarki uławiające zakup, jak też użytkowanie samochodów elektrycznych, w tym m.in. mapę stacji ładowania, katalog EV, porównywarkę taryfową i całkowitych kosztów eksploatacji, kalkulatory: kosztów podróży, ładowania czy emisji CO2.
Z miesiąca na miesiąc obserwujemy rozwój elektromobilności w Polsce. Zgodnie z ostatnimi danymi, pochodzącymi z Licznika Elektromobilności, w kraju zarejestrowanych jest 50 990 pojazdów elektrycznych. Z tego 48 883 stanowią warianty osobowe w pełni elektryczne oraz hybrydy typu plug-in (PHEV). Zauważalna jest też coraz mniejsza różnica pomiędzy wariantami w pełni elektrycznymi i hybrydami (23 698 BEV i 25 185 PHEV). To krzepi, że na polskim rynku dokonują się realne zmiany, a klienci chcą podróżować pojazdami przyjaznymi dla środowiska.
Bardzo podoba nam się publikowany co miesiąc przez PSPA Licznik Elektromobilności. Jakie wnioski na temat rozwoju elektromobilności w Polsce nasuwają się Panu, gdy patrzy Pan na te liczby?
Z miesiąca na miesiąc obserwujemy rozwój elektromobilności w Polsce. Zgodnie z ostatnimi danymi, pochodzącymi z Licznika Elektromobilności, w kraju zarejestrowanych jest 50 990 pojazdów elektrycznych. Z tego 48 883 stanowią warianty osobowe w pełni elektryczne oraz hybrydy typu plug-in (PHEV). Zauważalna jest też coraz mniejsza różnica pomiędzy wariantami w pełni elektrycznymi i hybrydami (23 698 BEV i 25 185 PHEV). To krzepi, że na polskim rynku dokonują się realne zmiany, a klienci chcą podróżować pojazdami przyjaznymi dla środowiska. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że poza wariantami osobowymi, również w innych sektorach odnotowuje się wzrosty udziału zeroemisyjnych samochodów. Przykładem mogą być elektryczne pojazdy dostawcze i ciężarowe (2107 szt.).
Pierwsze miesiące roku były kolejnymi, w których odnotowano procentowy wzrost sprzedaży rok do roku samochodów całkowicie elektrycznych (objętych dofinansowaniem). Kolejnym bodźcem popularyzującym zeroemisyjny transport są wzrosty cen paliw podstawowych, które dla wielu kierowców mogą okazać się dobrym momentem, by zainteresować się pojazdami elektrycznymi, które są tańsze w eksploatacji, co można sprawdzić m.in. w kalkulatorze TCO, dostępnym na portalu elektromobilni.pl.
W grudniu Prezydent podpisał nowelizację Ustawy o elektromobilności. Jakie są najważniejsze według Pana zmiany wprowadzone przez tę nowelę?
Wśród najważniejszych zmian jakie wprowadza nowelizacja ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych jest zmiana zasad dotyczących ustanawiania stref czystego transportu. Wprowadzono możliwość ich utworzenia na terenie wszystkich gmin oraz określenia indywidualnych uprawnień wjazdu do nich. Oznacza to, że gminy będą miały większą elastyczność zasad funkcjonowania stref. Kolejną ważną nowością jest wprowadzenie dla kierowców legitymujących się prawem jazdy kat. B możliwości prowadzenia lekkich zeroemisyjnych pojazdów dostawczych, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3500 kg, ale nie jest większa niż 4250 kg. Dzięki temu możliwości przewozowe tych wariantów samochodów zrównują się z ich spalinowymi odmianami, co czyni je jeszcze bardziej atrakcyjnymi.
Kolejna rzecz to tzw. infrastruktura kanałowa wynikająca z implementacji unijnej dyrektywy EPBD 2018/844. Zgodnie z nowymi przepisami w budynkach mieszkalnych, zarówno nowych, jak i poddawanych renowacji, będzie wymagana odpowiednia infrastruktura kanałowa umożliwiająca zainstalowanie na późniejszym etapie okablowania i punktów ładowania pojazdów elektrycznych. Z kolei w przypadku budynków niemieszkalnych dyrektywa nakazuje zapewnienie minimalnej liczby punktów ładowania. W praktyce każdy nowy obiekt użyteczności publicznej będzie musiał przygotować 20% miejsc parkingowych pod rozwój elektromobilności. Implementacja europejskiej dyrektywy do polskiego prawodawstwa jest istotna o tyle, że – według Barometru Nowej Mobilności 2019/2020 – aż 92% kierowców samochodów elektrycznych preferuje ładowanie swoich pojazdów właśnie w miejscu zamieszkania.
W kwestii zmian legislacyjnych warto także wspomnieć o kwestii usystematyzowania definicji, których do tej pory nie było. Mowa m.in. o definicji stacji wodoru oraz przepisów regulujących funkcjonowanie infrastruktury do tankowania tego paliwa, jak też ułatwienie instalacji punktów ładowania w budynkach wielorodzinnych. Te zmiany były kluczowe, by mieć możliwość przyspieszyć transformację transportową.
Gminy będą mogły ustanawiać strefy czystego transportu (SCT). Jakie wady i zalety ma to rozwiązanie?
Strefy czystego transportu to rozwiązanie potrzebne i już od dawna powinno funkcjonować, zwłaszcza w dużych aglomeracjach. Zanieczyszczenie powietrza jest spowodowane w dużej części przez transport spalinowy. Przejście na zeroemisyjność to podstawa dobrej zmiany. Badania przeprowadzone w Europie jasno pokazują, że strefy działają, a obywatele bez problemów się do nich zaadoptowali. Przykładem jest m.in.: Berlin, Amsterdam czy Antwerpia.
Wprowadzenie stref czystego transportu w Polsce wymaga jednak wspólnego porozumienia samorządów. Przykładem jest choćby oznakowanie pojazdów. Unia Metropolii Polskich, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia, PSPA oraz Polski Alarm Smogowy zgłosiły uwagi do projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do stref. Zgodnie z oznakowaniem przyjętym w Unii Europejskiej zaproponowaliśmy dla silników benzynowych i innych napędów niewykorzystujących oleju napędowego zastosowanie nalepki okrągłej, a dla silników Diesla – nalepki kwadratowej. Naszym zdaniem celowe jest również zastosowanie dodatkowej nalepki sześciokątnej w kolorze ciemnej zieleni pozwalającej identyfikować pojazdy dopuszczone decyzją Rady Miasta (np. dla mieszkańców z obszaru strefy). Nalepka ta powinna zawierać poza innymi wymaganymi elementami również datę ważności związaną z zakończeniem możliwości wjazdu do strefy. Wprowadzenie SCT będzie bez wątpienia milowym krokiem w dążeniu do polepszenia jakości życia mieszkańców. Ponadto daje nadzieję, że wkrótce Polska przestanie być białą plamą w Unii Europejskiej pod względem obszarów niskoemisyjnych.
Dodam na marginesie, że w celu usystematyzowania kwestii elektromobilności w obszarze samorządowym, w październiku 2021 r. utworzyliśmy Komitet Samorządowy PSPA. W ramach jego prac omawiane i opracowywane są kluczowe kwestie związane z wdrażaniem ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Liczymy, że oddolny głos samorządu terytorialnego oraz organizacji branżowych i pozarządowych będzie miał szerszy i lepszy oddźwięk na szczeblu ministerialnym.
Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) to największa organizacja branżowa, kreująca rynek elektromobilności w Polsce i w regionie CEE. PSPA działa na rzecz ukształtowania odpowiedniego otoczenia gospodarczego i prawnego, pozwalającego na dynamiczny rozwój zero- i niskoemisyjnych technologii w transporcie.