Małgorzata Wiatros-Motyka (Ember): Brak pomocy finansowej dla krajów rozwijających się będzie hamulcem transformacji energetycznej

Opublikowany: Szacowany czas czytania: 7 minut
Małgorzata Wiatros-Motyka

Ember to think-thank zajmujący się zagadnieniami dotyczącymi energii. Gromadzi i analizuje dane, aby wesprzeć przejście świata na czystą energię elektryczną. Jednym z efektów prac ośrodka jest raport Global Electricity Mid-Year Insights 2023.

O samym opracowaniu oraz zmianach w sektorze energetycznym opowiedziała nam Małgorzata Wiatros-Motyka, współautorka raportu i Senior Electricity Analyst w Ember.

Jaki jest rok 2023 dla globalnej energetyki?

Z jednej strony spadek globalnego popytu na energie elektryczną i spadek emisji w wysoko rozwiniętych gospodarkach  (EU, USA, Japonia, Korea Południowa), a z drugiej strony coraz więcej niepokojących zdarzeń klimatycznych, takich jak susze, które przyczyniły się do historycznego spadku produkcji energii z elektrowni wodnych.

Dlaczego globalne zapotrzebowanie na energię elektryczną zanotowało wolniejszy wzrost niż w poprzednich latach? Jakie czynniki wpłynęły na ten spadek popytu? 

Powodów było kilka. Spadek zapotrzebowania na energie elektryczna odnotowano w niektórych z najbogatszych krajach i regionach świata: w Unii Europejskiej, USA, Japonii czy też Korei Południowej. To wpłynęło na spowolnienie światowego popytu. W Unii Europejskiej popyt spadł z powodu łagodniejszej zimy, spadku zużycia energii przez przemysł spowodowany kryzysem energetycznym, a także z powodu działań rządu mających na celu zmniejszenie popytu.

Dodatkowo wielu obywateli Unii Europejskiej świadomie zmniejszyło zużycie energii elektrycznej ze względu na wysokie ceny. W EU wzrosła też liczba dachowych instalacji PV. Produkcja energia z paneli nie jest łatwa do monitorowania. Jest całkiem możliwe, że to też przyczyniło się do spadku zapotrzebowania energii z sieci. Należy podkreślić również, że w łagodniejsza zima w USA (oraz Japonii) i  spowolnienie gospodarcze miały na to wpływ. 

Spadek popytu w tych krajach przyczynił się do zmniejszenia produkcji energii z paliw kopalny oraz spadku emisji z sektora elektrycznego.

W niektórych krajach produkcja energii elektrycznej z paliw kopalnych wykładniczo wzrasta. Które gospodarki mogą być „hamulcowym” w globalnym dążeniu do redukcji emisji? 

Jako hamulec widzę bardzie brak pomocy finansowej dla krajów rozwijających się

IEA zakłada, że kraje które należą do OECD powinny osiągnąć zerową emisję w sektorze energetycznym przed 2035, zaś pozostałe gospodarki przed 2045. Kraje intensywnie rozwijające swoje gospodarki takie jak Chiny, czy też Indie zwiększyły zużycie paliw kopalnianych. Nie jest to jednak wbrew naszym oczekiwaniom i nie nazwałabym tych krajów ‘’hamulcowymi’’. Jako hamulec widzę bardzie brak pomocy finansowej dla krajów rozwijających się, gdzie większość energii produkowana jest z paliw kopalnych i koszt przejścia na OZE jest dużo wyższy niż w krajach rozwiniętych. Taka pomoc powinna być udzielana przez kraje, które są “historycznymi emitentami”  – np. UK, EU , USA. Bez międzynarodowej pomocy finansowej droga do czystego sektora energetycznego w Indonezji, Afryce, a nawet Indiach będzie wydłużona.

Chiny zwiększają produkcję energii z paliw kopalnych, a z drugiej strony liderują pod względem przyłączonych instalacji PV i elektrowni wiatrowych. Jak rozumieć te dwa oblicza?

Chiny odpowiadają za 31% światowej produkcji energetycznej i będą miały wpływ na przyszły wzrost zapotrzebowania na elektryczność w skali światowej. Kraj przechodzi bardzo intensywny rozwój gospodarczy, to wymaga ogromu energii. Wzrost energii z węgla w pierwszej połowie roku byłby znacznie mniejszy gdyby nie było problemów z energetyką wodną. 

W pierwszej połowie 2023, 91% wzrostu światowej energii z wiatru i 43% światowego wzrostu w  energii ze słońca, pochodziło z Chin. Chiny inwestują intensywnie w odnawialne źródła energii i są obecnie liderem w produkcji energii z instalacji PV i wiatru. Już wkrótce odnawialne źródła energii pokryją ich cały wzrost zapotrzebowania na energię. Chiny inwestują strategicznie, w kontraście do większości krajów świata, Chiny zwiększyły też inwestycje w sieci przesyłowe. Są też liderem w produkcji EV. 

OZE w wielu krajach dynamicznie się rozwija. Dlaczego zatem w globalnym ujęciu produkcja energii z elektrowni wodnych notuje spadki?

Duży wpływ miały zmiany klimatyczne. Dlatego jest bardzo ważne by kraje pamiętały nie tylko o wdrażaniu większej liczby czystych źródeł energetycznych, ale by też poważnie podchodziły do mitygacji negatywnych skutków istniejących źródeł odnawialnych. Działania mitygacyjne mogą zawierać odpowiednie planowanie i zarządzanie rezerwami wody, rozważenie nowych rozwiązań, takich jak pływające farmy solarne żeby zmniejszyć ewaporację. 

Jakie kroki i działania są konieczne, aby przyspieszyć spadek emisji w sektorze energetycznym i osiągnąć cele związane z walką ze zmianami klimatu? 

Ważna jest edukacja społeczeństwa, tak by mogło one podejmować odpowiednie kroki minimalizujące konsumpcje energii elektrycznej

Rozwiązań jest kilka. Po pierwsze rządy muszą mieć ambitniejsze cele – muszą wdrażać więcej OZE.  Obecnie potrojenie mocy zainstalowanej źródeł odnawialnych jest uważane przez Ember za jeden z najważniejszych kroków jakie kraje mogą dokonać przed 2030

Oczywiście nie każdy kraj ma taki sam potencjał we wdrażaniu odnawialnych źródeł.

Po drugie, konieczna jest inwestycja w sieci przesyłowe. Rozwój sieci zarówno w obrębie poszczególnych krajów, ale też pomiędzy różnymi krajami jest kluczowy do włączenia większej ilości OZE. Inwestycja w baterie oraz ogólna poprawa elastyczności systemu energetycznego są też niezbędne. Wraz ze wzrostem liczby EV oraz pomp ciepła zapotrzebowanie na energię elektryczna będzie rosło w wielu krajach. Ważne jest by ten wzrost pokryć z czystych źródeł. To doprowadzi do spadku emisji nie tylko w sektorze energetycznym. ale także w transporcie i przemyśle grzewczym. 

Ważna jest edukacja społeczeństwa, tak by mogło one podejmować odpowiednie kroki minimalizujące konsumpcje energii elektrycznej – np. poprzez ładowanie EV w godzinach, w których zapotrzebowanie na energię jest mniejsze. Ważna jest również tak pozornie prosta rzecz, jak wybór energooszczędnych sprzętów. Każdy zakup należy podejmować ze świadomością, że dana rzecz wymagała użycia energii, wody i materiałów. Oczywiście są też kraje gdzie dostęp do elektryczności nie jest powszechny, dlatego ważne jest by umożliwić im wdrażanie czystych źródeł energetyczny, nie kopalnych.

Jest Pani pracowniczką think-thanku Ember i współautorką raportu Global Electricity Mid-Year Insights 2023. Jak przebiegają prace nad takim raportem?  

Raport wydawany jest dwa razy do roku – na początku października, kiedy opisujemy co stało się w pierwszej połowie roku oraz w kwietniu kiedy opisujemy całoroczne zmiany. Podstawa raportu są dane, które dostępne są na naszej stronie i pochodzą z oficjalnych, ogólnodostępnych źródeł. Nad raportem Global Electricity Mid Year Insights pracowało około 8 osób (m.in. analitycy, specjaliści od komunikacji, graficy). Kilka innych osób było zaangażowanych w sprawdzenie poszczególnych części raportu. 

Raport roczny zaś wymaga zaangażowania około 20 pracowników, ma także (tak zwany komitet sterujący), który doradza oraz panel ekspertów, który ma funkcję doradczą, a także proszony jest o review.

Czy pokusiłaby się Pani o prognozy, jak taki raport będzie wyglądał w 2033 roku?

Mam nadzieję, że po 2030 roku raport ten będzie w stanie potwierdzić, że czyste źródła energii dominują światowy mix energetyczny (obecnie około 60% pochodzi ze źródeł kopalnych, zaś 40% z tak zwanych czystych – odnawialnych + jądrowych), a emisje z sektora energetycznego spadają w tempie wymaganym przez nakreślone scenariusze zgodne z utrzymaniem globalnego ocieplenia poniżej 1,5 stopnia Celsjusza.

Powiązane artykuły

zutolizer

Polscy naukowcy tworzą przełomowy elektrolizer wodoru – innowacyjny ZUT-olizer

Naukowcy z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego (ZUT) w Szczecinie dokonali przełomu w technologii produkcji wodoru, opracowując innowacyjny elektrolizer nazwany „ZUT-olizerem”. Urządzenie to wykorzystuje odpady chemiczne jako elektrokatalizatory, co stanowi ekologiczne i ekonomiczne rozwiązanie w porównaniu z tradycyjnymi metodami opartymi na drogich…

Opublikowany: Szacowany czas czytania: 4 minuty