Miks energetyczny Polski za 10, 20, 30 lat — wyzwania, prognozy i ryzyka, czyli podsumowanie I panelu III edycji konferencji „Transformacja Energetyczna i Magazynowanie Energii 2025”

Prawie pięciuset uczestników, osiem merytorycznych paneli oraz wybitni specjaliści – to tylko niektóre z elementów, które złożyły się na niedawno zakończoną konferencję „Transformacja Energetyczna i Magazynowanie Energii”. Główną ideą było przyspieszenie krajowego procesu transformacji, a uczestnicy reprezentowali zarówno sektor rządowy i biznesowy, jak i środowiska naukowe. Rozmowy daleko wykraczały poza teoretyczne rozważania – przyniosły konkretne wnioski i wskazówki, mogące realnie wpłynąć na przyszłość polskiej energetyki. Najlepiej widać to było szczególnie podczas pierwszego panelu dyskusyjnego, który poświęcony był przyszłości polskiego miksu energetycznego.

Porywające podbudowanie dyskusji

Zanim jednak rozpoczął się pierwszy panel dyskusyjny, miało miejsce wystąpienie wiceministra Konrada Wojnarowskiego, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, który podkreślił m.in. ogromne znaczenie magazynów energii w transformacji energetycznej. Jednak jednym z najbardziej porywających momentów konferencji okazało się wystąpienie keynote speakera Lewisa Pugh, znanego na całym świecie zaangażowanego pływaka ekstremalnego i obrońcy środowiska. W trakcie swojej prelekcji „Achieving the Impossible” zwrócił uwagę na pilne problemy związane ze zmianami klimatycznymi oraz wyjaśnił, jak wielkie znaczenie mają odważne, przełomowe decyzje w sektorze energetycznym.

Pugh mówił o tym, że mierzenie się z globalnymi wyzwaniami przypomina niekiedy długodystansowe wyprawy, których powodzenie zależy od determinacji, wytrwałości i gotowości do podejmowania ryzyka. Podkreślił także, że skuteczna transformacja energetyczna nie może ograniczać się jedynie do drobnych modyfikacji w istniejących systemach. Był to doskonały wstęp do pierwszego panelu dyskusyjnego, czyli „Miks energetyczny Polski za 10, 20, 30 lat — wyzwania, prognozy i ryzyka”.

Moderator i główne wątki dyskusji

Moderatorem pierwszego panelu debaty był dr hab. Grzegorz Tchorek (prof. IEN), który dzięki swojemu bogatemu doświadczeniu akademickiemu i specjalistycznym badaniom w zakresie gospodarki energetycznej, potrafił zarysować najważniejsze kwestie warte omówienia. Wraz z gronem uznanych ekspertów, reprezentujących zarówno kluczowych graczy rynkowych, jak i środowiska naukowe, starał się wskazać optymalne sposoby wykorzystania poszczególnych źródeł energii oraz możliwe scenariusze rozwoju sektora na kolejne dekady. W 3 rundach dyskusyjnych wzięli udział: Paweł Konieczny (R.Power Development sp. z o.o.), Sławomir Krenczyk (Lubelski węgiel „Bogdanka” S.A.), Piotr Ostaszewski (Ecovoltis Sp. z.o.o), Stanisław Pokora (Polskie Sieci Elektroenergetyczne) oraz Sławomir Żygowski (GE Vernova). W centrum dyskusji specjalistów z często zupełnie skrajnych gałęzi branży znalazły się między innymi kwestie inwestycji w infrastrukturę sieciową, rola innowacyjnych rozwiązań w magazynowaniu energii czy perspektywy wdrażania nowoczesnych technologii produkcji energii, takich jak energetyka jądrowa.

Znaczenie OZE i stabilność systemu

Podczas dyskusji szczególną uwagę poświęcono odnawialnym źródłom energii (OZE) oraz magazynom energii, które z roku na rok zyskują na znaczeniu, zarówno w globalnym, jak i polskim kontekście. Rozmawiano także m.in. o rosnącej roli fotowoltaiki, dalszych perspektywach rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, a także o potencjale energetyki wodnej i biogazowej. Uczestnicy byli jednak zgodni, że transformacja oparta wyłącznie na OZE musi uwzględniać wymogi stabilności całego systemu.

Nie zabrakło również dyskusji o kwestiach prawnych systemu OZE – wspomniano, chociażby o nowelizowanej ustawie wiatrakowej, czy innych problemach związanych m.in. z nową ustawą planistyczną, która swoimi zapisami może spowalniać rozwój branży wiatrakowej. Jak podkreślił Paweł Konieczny: Game changerem mogłyby być zmiany w developmencie, pozwalające na jednoczesne prowadzenie procedur środowiskowych i planistyki. Nie jest nowością, że prawo często nie nadąża za zmianami technologicznymi, cieszy więc zaangażowanie i głośne głosy podkreślające rolę kwestii regulacyjnych.

Rola paliw konwencjonalnych

Oprócz debaty nad nowymi, zielonymi źródłami energii, istotnym punktem było też poruszenie roli paliw konwencjonalnych, w tym perspektyw dotyczących stopniowego wygaszania energetyki węglowej i konieczności zabezpieczenia odpowiednich dostaw paliw w okresie przejściowym. Jak podkreślił Sławomir Krenczyk: Transformacja w polskich warunkach wymaga racjonalnego podejścia i mimo tego, że często w różnych scenariuszach pokazujemy daleko idące szybkie procesy transformacyjne, to na koniec dnia zawsze istotny jest element zabezpieczenia dostaw energii w odpowiedniej ilości i akceptowalnej cenie. Podkreślił on również rosnącą rolę gazu, z czym zgodził się również Sławomir Żygowski w swojej części dyskusji.

Współpraca międzysektorowa jako fundament sukcesu

W drugiej rundzie panelu  zwrócono uwagę na nieodzowność współpracy pomiędzy sferą nauki, przemysłem a administracją publiczną, szczególnie w kontekście projektów elektrowni atomowych.  Dla skutecznej realizacji transformacji kluczowe jest bowiem spójne działanie wszystkich interesariuszy – od projektantów nowych technologii i operatorów systemów energetycznych, po regulatorów i decydentów politycznych. Uczestnicy podkreślali, że jedynie w ten sposób możliwe będzie wypracowanie długoterminowych rozwiązań, które uwzględniają zarówno cele dekarbonizacyjne, jak i bezpieczeństwo energetyczne. Paneliści wspomnieli o programach wsparcia dla prosumentów oraz o konieczności modernizacji krajowej sieci przesyłowej, aby móc sprawnie integrować rozproszoną generację z OZE. Piotr Ostaszewski podkreślił również szczególną rolę deregulacji w kwestii wykorzystania magazynów energii w zakresie stabilności systemu.

Przykłady wdrożeń i inwestycji

Debata nie ograniczała się wyłącznie do projektowania przyszłości. Nie zabrakło też refleksji nad kwestiami geopolitycznymi. Pochylono się również nad kwestią utrzymania węgla w miksie energetycznym. Podkreślono konieczność stopniowych zmian. Poruszano także konkretne przykłady wdrożeń i inwestycji, które już teraz zmieniają oblicze polskiej i światowej energetyki — m.in. wspomniano o kanadyjskiej inwestycji z wykorzystaniem tzw. małego atomu BWRX-300 produkcji GE Vernova, czy również realizowanego przy wsparciu GE Vernova projektu Net Zero Teesside — zintegrowanego rozwiązania bloku gazowego i instalacji CCS.

Eksperci akcentowali także, że realizacja transformacji w sposób zrównoważony, a jednocześnie niezależny pod względem surowcowym, wymaga nie tylko innowacji technologicznych, szczególnie w kontekście sieci przesyłowych (o czym wspominał, szczególnie Stanisław Pokora), ale i odpowiednich regulacji prawnych. Eksperci podkreślili również istotną rolę cyberbezpieczeństwa.

Wieloaspektowe spojrzenie i wnioski 

Tym samym pierwszy panel dyskusyjny stał się przestrzenią do wieloaspektowego spojrzenia na to, jak będzie się zmieniać polska energetyka w nadchodzących latach. Uczestnicy panelu byli zgodni, że ostateczny sukces w tej dziedzinie zależeć będzie od równoczesnego rozwoju różnych źródeł energii, efektywnej współpracy między interesariuszami oraz odważnych decyzji politycznych. Co jednak według ekspertów czeka polski mix energetyczny? Prognozy były różne, jednak podkreślono, że do 2030 r. nie pozbędziemy się całkowicie węgla. Paneliści podkreślili po raz kolejny rolę OZE, jednak żaden z ekspertów nie założył udziału tego rodzaju energii w polskim miksie energetycznym wyższego niż 60% do 2040 roku. Jak widać więc — nadal w zakresie energetyki ze źródeł odnawialnych mamy sporo do zrobienia.