UOKiK nakłada 3 mln zł kar na firmy sprzedające panele fotowoltaiczne i pompy ciepła za niedozwolone klauzule w umowach
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) ogłosił, że nałożył kary w łącznej wysokości blisko 3 mln zł na przedsiębiorców działających na tym szybko rozwijającym się rynku. Powodem sankcji są niedozwolone klauzule umowne, które – zdaniem UOKiK – naruszały interesy konsumentów, ograniczały ich prawa i wprowadzały w błąd co do warunków sprzedaży oraz montażu urządzeń. Nieprawidłowości obejmowały głównie zastrzeżenia dotyczące obniżenia odpowiedzialności firm, niejasne sformułowania dotyczące zakresu usług posprzedażowych czy ograniczanie prawa konsumentów do odstąpienia od umowy w ustawowym terminie.
Rosnąca popularność OZE a ryzyka dla konsumentów
Odnawialne źródła energii cieszą się w Polsce coraz większym powodzeniem. Systemy fotowoltaiczne, pompy ciepła oraz inne rozwiązania proekologiczne są postrzegane jako efektywne sposoby na uniezależnienie się od rosnących kosztów energii konwencjonalnej. Dodatkowo przyczyniają się do redukcji emisji CO2 i są zgodne ze światowym trendem przechodzenia na bardziej zrównoważone i ekologiczne sposoby pozyskiwania energii.
Niestety, wzrost zapotrzebowania na takie instalacje przyciąga nie tylko rzetelnych dostawców, lecz także firmy, które – w ocenie organu antymonopolowego – próbują w nieuczciwy sposób wykorzystać rosnące zainteresowanie klientów. Jak wynika z komunikatów UOKiK, część przedsiębiorców stosowała w umowach klauzule, które ograniczały prawa konsumentów m.in. w zakresie rękojmi czy gwarancji. W efekcie, gdy urządzenia fotowoltaiczne lub pompy ciepła okazywały się wadliwe, klient mógł mieć problemy z egzekwowaniem napraw czy wymiany towaru.
Konsumenci sygnalizowali także trudności z odstąpieniem od umowy w sytuacjach, w których powinni mieć do tego ustawowe prawo (np. przy umowach zawieranych na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa). Według UOKiK, niedozwolone praktyki dotyczyły m.in. wprowadzania do kontraktów zapisów wydłużających czas na ewentualne reklamacje bądź nakładających na klienta dodatkowe opłaty manipulacyjne. Oprócz tego, w niektórych sytuacjach przedsiębiorcy mieli jednostronnie decydować o istotnych zmianach umowy, np. związanych z terminami montażu czy wymiany urządzeń.
Szczegóły postępowania i wysokość kar
Zgodnie z informacjami podanymi przez UOKiK, łączna wysokość kar nałożonych na kontrolowane firmy przekroczyła 2,8 mln zł. Choć w oficjalnych komunikatach Urząd nie zawsze ujawnia szczegółowe nazwy przedsiębiorstw, to zgodnie z ustaleniami mediów branżowych, decyzje dotyczą m.in. firm działających na rynku fotowoltaiki i pomp ciepła w całej Polsce.
Wymierzone kary finansowe wynikają z naruszenia przepisów ustawy o prawach konsumenta oraz Kodeksu cywilnego. Co istotne, wysokość kar pieniężnych jest wyliczana na podstawie obrotu przedsiębiorcy, rodzaju oraz skali naruszeń, jak również wpływu, jaki praktyki mogły mieć na konsumentów. UOKiK zwraca uwagę, że celem sankcji finansowych jest odstraszenie nieuczciwych firm od podobnych działań w przyszłości oraz uświadamianie konsumentów, by zachowali czujność przy zawieraniu umów z przedsiębiorcami z branży OZE.
Niedozwolone klauzule – co to znaczy dla konsumentów?
Niedozwolone klauzule umowne (inaczej: klauzule abuzywne) to zapisy w umowach z konsumentami, które rażąco naruszają ich interesy i są sprzeczne z dobrymi obyczajami. W praktyce mogą objawiać się np.:
- Ograniczaniem lub wyłączaniem odpowiedzialności sprzedawcy za wady towaru.
- Utrudnianiem skorzystania z prawa do reklamacji (m.in. poprzez nadmierne formalności, skrócenie terminów czy żądanie dodatkowych, nieuzasadnionych opłat).
- Wydłużaniem terminu naprawy lub wymiany towaru w sposób nieproporcjonalny do rzeczywistych potrzeb serwisowych.
- Naruszaniem prawa odstąpienia od umowy, które przysługuje konsumentom zawierającym umowy na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa (zwykle jest to 14 dni kalendarzowych).
- Wprowadzaniem jednostronnych zmian w umowie bez wyraźnego wskazania przyczyn takiej zmiany oraz bez możliwości rezygnacji przez konsumenta.
W momencie, gdy UOKiK stwierdzi występowanie klauzul abuzywnych w praktyce kontraktowej, może nakazać przedsiębiorstwu zaniechanie stosowania tych zapisów oraz nałożyć na nie karę finansową. Co ważne, decyzja UOKiK to jedno, ale poszkodowani konsumenci mogą również dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, powołując się na naruszenie przepisów i uznanie klauzuli za bezskuteczną wobec nich.
Możliwe dalsze działania UOKiK
W komunikatach prasowych UOKiK podkreśla, że przy tak gwałtownym rozwoju rynku odnawialnych źródeł energii dalsze kontrole i postępowania wyjaśniające są nieuniknione. Urząd otrzymuje coraz więcej skarg i zapytań ze strony konsumentów, którzy czują się poszkodowani przez dostawców rozwiązań OZE. Dlatego też można się spodziewać, że zapadną kolejne decyzje o karach, jeśli przedsiębiorcy nie dostosują się do wymogów prawa konsumenckiego.
Według zapowiedzi Urzędu, jeżeli przedsiębiorcy z branży OZE nie zastosują się do zaleceń i dalej będą stosować niedozwolone klauzule lub praktyki wprowadzające w błąd, grożą im kolejne, często wyższe kary. Sankcje finansowe rosną bowiem proporcjonalnie do skali działalności oraz stopnia uchybień i mogą nawet kilkukrotnie przekroczyć dotychczas nałożone kwoty.
Co dalej?
Nałożenie przez UOKiK kar w łącznej wysokości sięgającej 3 mln zł na firmy sprzedające panele fotowoltaiczne oraz pompy ciepła za stosowanie niedozwolonych klauzul w umowach to istotny sygnał ostrzegawczy dla całego rynku OZE. Dynamika branży odnawialnych źródeł energii, rosnące zainteresowanie konsumentów ekologicznymi i ekonomicznymi rozwiązaniami oraz nie zawsze uczciwe praktyki niektórych dostawców tworzą mieszankę, w której niezwykle ważna jest rola organów ochrony konsumenta.
Dla osób rozważających zakup i montaż systemów fotowoltaicznych czy pomp ciepła kluczowe jest dokładne zapoznanie się z umową, zwrócenie szczególnej uwagi na zapisy dotyczące gwarancji, możliwości reklamacji czy prawa odstąpienia od umowy. W razie wątpliwości nie warto wahać się przed skierowaniem sprawy do miejscowego rzecznika konsumentów, a w sytuacjach rażąco naruszających prawa – do UOKiK.
Z kolei przedsiębiorcy, którzy chcą funkcjonować w branży OZE w sposób odpowiedzialny i z poszanowaniem klienta, powinni na bieżąco weryfikować wzorce umowne oraz standardy obsługi, tak aby wyeliminować zapisy mogące naruszać interesy konsumentów. Dotychczasowe decyzje Urzędu wskazują wyraźnie, że stosowanie klauzul abuzywnych – czy to celowo, czy z powodu niewiedzy – może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych oraz wizerunkowych.
Źródła: propertynews.pl