Społeczności energetyczne szansą na przyspieszenie transformacji energetycznej

Dla osiągnięcia celów energetycznych, wśród których znajduje się zwiększenie udziału OZE w produkcji energii, niezbędna jest decentralizacja i demokratyzacja systemu energetycznego. Dobrym sposobem na skłonienie większej liczby obywateli do udziału w wytwarzaniu energii jest zapewnienie im możliwości tworzenia społeczności energetycznych. W Polsce istnieją ich dwie podstawowe formy – klaster energii oraz spółdzielnia energetyczna.

Klastry energii

Według definicji Ministerstwa Aktywów Państwowych, klaster energii to „porozumienie działających lokalnie podmiotów zajmujących się wytwarzaniem, konsumpcją, magazynowaniem i sprzedażą: energii elektrycznej, ciepła, chłodu, energii elektrycznej w transporcie oraz paliw”. Taka forma działalności umożliwia uczestnikom podejmowanie decyzji biznesowych związanych z produkcją energii. Celem istnienia klastrów energii jest optymalne wykorzystanie lokalnych zasobów i potencjału energetycznego oraz wdrażanie nowych technologii tam, gdzie to opłacalne, tak, aby móc osiągnąć zyski z inwestycji. Klastry energii rozwijają się w sposób dynamiczny, wciąż powstają nowe, a istniejące są powiększane. Przykłady mogą stanowić Zielonogórski Klaster Energii czy Klaster Energii „Zielone Podhale”.

Spółdzielnie energetyczne

W przeciwieństwie do klastra energii, spółdzielnia energetyczna nie jest nastawiona na osiąganie zysku, gdyż jej działalność polega na wytwarzaniu energii jedynie na potrzeby jej członków. Dodatkowo, jej założenie wiąże się ze spełnieniem szeregu warunków, wśród których znajduje się pokrycie przez instalacje energii odnawialnej co najmniej 70% potrzeb własnych spółdzielni energetycznych i jej członków. To powoduje, że spółdzielnia energetyczna nie jest popularną formą zrzeszania się prosumentów. Obecnie w Polsce istnieje tylko jedna, składająca się z dwóch mikroinstalacji fotowoltaicznych o mocy po 10 kW, położona na terenie gminy Raszyn w województwie mazowieckim.

Community solar

W Stanach Zjednoczonych idea społeczności energetycznych nie jest nowa. Mieszkańcy stanów takich jak Kalifornia czy Massachusetts już od kilkunastu lat mają możliwość zrzeszania się w celu produkcji i wykorzystywania zielonej energii we wspólnotach nazywanych community solar farms. Ich ideą jest umożliwienie każdemu obywatelowi dostępu do energii słonecznej, nawet jeżeli nie ma on możliwości zainstalowania paneli fotowoltaicznych w swoim miejscu zamieszkania. W takim wypadku można stać się właścicielem części większej instalacji. Innym sposobem na stanie się członkiem społeczności energetycznej jest subskrypcja, czyli dołączenie do programu community solar bez żadnych wstępnych opłat. W większości przypadków wymagane jest jednak, aby miejsce zamieszkania znajdowało się w ograniczonej odległości od rzeczywistej lokalizacji instalacji. Obie powyższe formy przynależności do społeczności energetycznej wiążą się z oszczędnościami w opłatach za prąd.

Nowopowstające społeczności energetyczne

Przyszłość społeczności energetycznych zapowiada się obiecująco. W Stanach Zjednoczonych wciąż pojawiają się nowe projekty instalacji community solar. W Kolorado firmy Pivot Energy oraz Standard Solar współpracują w celu stworzenia trzech takich instalacji o łącznej mocy 4 MW. Mają one zasilić 700 domów, a ¼ ich mocy ma zostać przeznaczona na zasilanie dla odbiorców o niskich dochodach. Nowy Meksyk planuje rozpoczęcie działania społeczności tego typu w kwietniu 2022 roku. Już teraz napływa wiele zgłoszeń projektów.

W Polsce tymczasem planowane są zmiany mające sprzyjać rozwojowi klastrów energii. W szczególności ma zostać doprecyzowana ich definicja oraz zakres działalności. Zostaną też określone zasady współpracy klastra energii z operatorem systemu dystrybucyjnego. Według Ministerstwa Klimatu i Środowiska, ma to posłużyć zwiększeniu udziału energetyki rozproszonej w polskim rynku energii, tak, aby mogły zostać spełnione założenia Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.