Jasne zasady i stabilne finansowanie – nowa odsłona programu Czyste Powietrze

Już 31 marca 2025 r. rozpocznie się nabór wniosków w ramach zreformowanego programu Czyste Powietrze. Program ten przeszedł szereg istotnych zmian, w tym uszczelnienie zasad przyznawania dofinansowań, wprowadzenie standardów jakości pomp ciepła i kotłów na biomasę oraz zwiększenie monitoringu wykonawców. Nowa odsłona programu posiada stabilne źródło finansowania, dzięki 10 mld zł bezzwrotnych dotacji z Funduszu Modernizacyjnego.

Kluczowe zmiany w programie

Podczas konferencji prasowej ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska podkreśliła, że reforma programu opiera się na trzech priorytetach: walce z ubóstwem energetycznym, eliminacji tzw. rachunków grozy oraz racjonalizacji wydatków.

Najważniejsze zmiany obejmują:

• Obowiązkowe potwierdzenie standardu energetycznego budynku przed i po inwestycji.
• Nowe zasady dofinansowania dla najuboższych, uzależnione od kryterium dochodowego oraz standardu energetycznego budynku.
• Ogólnopolski system operatorów, którzy bezpłatnie pomogą beneficjentom w procesie uzyskania dofinansowania oraz realizacji inwestycji.
• Maksymalne kwoty dotacji dla poszczególnych kosztów kwalifikowanych oraz limity dotacji na m² powierzchni ocieplenia.

Dla kogo program Czyste Powietrze?

Z programu mogą skorzystać osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych lub wyodrębnionych lokali mieszkalnych z księgą wieczystą. Nowością jest minimalny okres posiadania nieruchomości wynoszący 3 lata, z wyjątkiem dziedziczenia.

Program przewiduje tylko jedno dofinansowanie na budynek lub lokal, a beneficjent może skorzystać z dotacji tylko raz. Inwestycje muszą dotyczyć budynków z pozwoleniem na budowę wydanym przed 31.12.2020 r. Pozostawienie kominków jest dozwolone, o ile spełniają wymogi ekoprojektu i uchwał antysmogowych oraz nie są głównym źródłem ogrzewania.

Nowe progi dochodowe

Nowa odsłona programu wprowadza trzy poziomy dofinansowania:

• Najwyższy poziom (do 100% kosztów kwalifikowanych) – dla gospodarstw domowych o dochodzie do 1 300 zł/os. w gospodarstwach wieloosobowych lub 1 800 zł/os. w jednoosobowych oraz dla osób korzystających z zasiłków. Warunkiem jest zapotrzebowanie budynku na energię powyżej 140 kWh/m² rocznie.
• Podwyższony poziom (do 70% kosztów kwalifikowanych) – dla gospodarstw z dochodem do 2 250 zł/os. lub 3 150 zł/os. w gospodarstwach jednoosobowych.
• Podstawowy poziom (do 40% kosztów kwalifikowanych) – dla osób z rocznym dochodem do 135 000 zł.

Audyt energetyczny i świadectwo charakterystyki energetycznej

Wprowadzenie obowiązkowego potwierdzenia standardu energetycznego budynku obejmuje dwa etapy:

• Przed inwestycją – wymagany audyt energetyczny, wskazujący aktualny stan budynku i zakres koniecznych prac.
• Po inwestycji – wymagane świadectwo charakterystyki energetycznej, potwierdzające zmniejszenie zapotrzebowania na energię.

Na audyt można uzyskać dofinansowanie do 1 600 zł. Dokumenty muszą być podpisane przez osoby wpisane do rejestru uprawnionych do sporządzania świadectw.

Rola operatorów w programie

Operatorzy programu będą bezpłatnie wspierać beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania, pomagając w całym procesie – od decyzji o inwestycji po jej rozliczenie. Pierwszymi operatorami będą gminy i WFOŚIGW, a w kolejnym etapie rzetelne podmioty prywatne.

Prefinansowanie na nowych zasadach

Zaliczka do 35% kosztów będzie dostępna tylko dla beneficjentów najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania. Warunkiem jest przedłożenie maksymalnie trzech umów z wykonawcami. Wypłata następuje bezpośrednio na konto wykonawcy po zatwierdzeniu przez operatora.

Racjonalizacja wydatków

Wprowadzono limity dotacji jednostkowych na m² powierzchni ocieplenia, stropów, podłóg i ścian oraz okien. Podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym, dlatego będzie pokrywany przez beneficjenta.

Lista ZUM – zielone materiały i urządzenia

Lista ZUM obowiązuje dla pomp ciepła, kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pelet. Znajdują się na niej tylko urządzenia z badaniami potwierdzającymi deklarowane parametry.

Nowa odsłona programu Czyste Powietrze to kompleksowe wsparcie dla właścicieli domów, którzy chcą poprawić efektywność energetyczną swoich nieruchomości i obniżyć rachunki za ogrzewanie. Zmiany zapewnią skuteczniejsze i bardziej przejrzyste rozdysponowanie środków, a także lepsze wsparcie dla najbardziej potrzebujących.

Źródło: gov.pl