Dekarbonizacja – ale po co? Czyli kolejna istotna dyskusja na konferencji „Transformacja Energetyczna i Magazynowanie Energii 2025”

Dekarbonizacja – to słowo coraz częściej pojawia się w kontekście globalnych wysiłków na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu. Jak sprawić, by przemysł bez strat przeszedł przez ten trudny proces? Podczas kolejnej dyskusji na konferencji „Transformacja Energetyczna i Magazynowanie Energii 2025” eksperci, decydenci i naukowcy próbowali odpowiedzieć na pytanie, po co właściwie dążymy do redukcji emisji dwutlenku węgla i jak transformacja energetyczna wpływa na konkurencyjność przedsiębiorstw.

Rozmowy dotyczyły więc nie tylko roli dekarbonizacji w ochronie klimatu, lecz także jej wpływu na rozwój gospodarczy oraz przyszłe kierunki rozwoju technologii energetycznych. W trakcie tego panelu wybrzmiała potrzeba szerszego zrozumienia celu, który przyświeca zielonej transformacji, ale zwrócono także uwagę na realne problemy, które utrudniają to przedsięwzięcie.

Dekarbonizacja i efektywność energetyczna w przemyśle

Po wystąpieniu Marcina Orlikowskiego z Impact Clean Power Technology, które płynnie połączyło temat bezpieczeństwa energetycznego i dekarbonizacji, kolejny blok konferencji skupił się na wyzwaniach związanych z obniżaniem emisji i zwiększaniem efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach. Podczas panelu „Dekarbonizacja przemysłu/efektywność energetyczna firm a transformacja energetyczna i konkurencyjność przedsiębiorstw” eksperci rozważali, w jaki sposób firmy mogą dostosować swoje procesy produkcyjne do zaostrzających się wymogów klimatycznych, równocześnie zachowując, a nawet wzmacniając swoją pozycję rynkową.

Dyskusję poprowadził dr inż. Andrzej Firlit z Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Już na wstępie podkreślił, że środowisko akademickie, z którego się wywodzi, pozostaje w ścisłej współpracy z biznesem i szeroko pojętą praktyką, co pozwala efektywnie łączyć wiedzę teoretyczną z realnymi wyzwaniami rynkowymi. Taka kooperacja, zdaniem dr. Firlita, daje solidne podstawy do dalszego rozwoju zarówno sektora nauki, jak i energetyki.

Sesja pytań: praktyczne wyzwania i potrzeby branży

Podczas dwóch tur pytań goście, czyli Monika Porębska (Cementownia Warta S.A.), Witold Bereszczyński (Weidmuller Sp. z o.o.), Marcin Hajłasz (Mc Kinsey & Company), Piotr Mikusek (Grupa Azoty) oraz Marcin Orlikowski (Impact Clean Power Technology S.A.) oraz Marek Wiśniewski (Budmat PV Systems), skierowali swoją uwagę na najnowsze technologie, regulacje prawne oraz dobre praktyki z zakresu efektywności energetycznej. Prelegenci wskazywali na konieczność wdrażania innowacyjnych rozwiązań w obszarze przemysłowym, takich jak zaawansowane systemy monitorowania zużycia energii czy modernizacja parku maszynowego. Poruszono również kwestię wsparcia finansowego i legislacyjnego dla firm, które decydują się na ambitne projekty dekarbonizacyjne.

Pierwsza tura pytań

Pierwsza część pytań dotyczyła „wyzwań, przed jakimi stoimy i z którymi musimy się mierzyć” w obszarze dekarbonizacji. Jako pierwszy głos zabrał Piotr Mikusek (Grupa Azoty), który miał odpowiedzieć na pytanie o wpływ polityki klimatyczno-energetycznej na funkcjonowanie oraz konkurencyjność unijnego przemysłu. Jak stwierdził:

 “W przypadku przemysłu najistotniejsze jest żeby energia była stabilna, żeby była tania i najlepiej jak będzie niskoemisyjna. To są trzy główne elementy, które powinny się pojawić. (…) I kiedy mówimy o polityce klimatyczno – energetycznej to powinniśmy zwrócić uwagę, że ona nieodzownie będzie wpływała na funkcjonowanie przemysłu, zwłaszcza tego przemysłu energochłonnego”.

Podkreślił też, że w Unii Europejskiej rzeczywiście istnieje problem w kontekście polityki klimatyczno-energetycznej, na który składa się wiele czynników. Dodał przy tym, iż nie można rozpatrywać polityki klimatycznej w oderwaniu od faktycznej kondycji sektora przemysłowego. Zaznaczył jednak, że kluczowe staje się pytanie, czy regulacje klimatyczne rzeczywiście odpowiadają na wyzwania stojące przed UE nie tylko w zakresie transformacji energetycznej, lecz również w kontekście wzmacniania unijnej odporności. Zdaniem Piotra Mikuska obecne przepisy nie wspierają konkurencyjności energochłonnych gałęzi unijnego przemysłu, co w szczególny sposób dotknie polskie przedsiębiorstwa, korzystające z wysoko energochłonnego „greedu”.

Monika Porębska z Cementowni Warta S.A. w swojej wypowiedzi podkreśliła, że choć nowoczesne technologie już istnieją i są z powodzeniem wdrażane, największą barierą pozostaje system EU ETS. Jej zdaniem, bez istotnych zmian w obszarze obostrzeń legislacyjnych, utrzymanie konkurencyjności przedsiębiorstw przemysłowych będzie wyjątkowo trudne. Zwróciła ona także uwagę na fakt, że bariery regulacyjne hamują rozwój konkretnych inwestycji – m.in. w technologie wychwytywania i zagospodarowania CO₂ – co w praktyce może oznaczać znaczne obciążenia finansowe dla polskiego przemysłu, zwłaszcza w ramach unijnego systemu handlu emisjami.

Prelegentka ostrzegła także przed realnym zagrożeniem, jakim jest zjawisko carbon leakage, czyli przenoszenia działalności przemysłowej do krajów o mniej restrykcyjnej polityce środowiskowej. Taki scenariusz oznaczałby nie tylko utratę miejsc pracy i inwestycji w Polsce, ale także ograniczenie tempa zielonej transformacji na poziomie unijnym.

Kolejna tura pytań

W drugiej, znacznie krótszej sesji pytań dyskusja skupiła się na rozwiązaniach technologicznych, mających bezpośrednio pomóc w przezwyciężaniu uprzednio zidentyfikowanych barier. Eksperci podkreślili znaczenie „mądrej elektryfikacji”, czyli wprowadzania innowacyjnych rozwiązań przy jednoczesnej dbałości o efektywne zarządzanie energią w przedsiębiorstwach. Jednym z kluczowych elementów tego podejścia jest umiejętne korzystanie ze zmienności rynkowej – opieranie się na energii ze źródeł odnawialnych w godzinach, gdy jej ceny są najkorzystniejsze. Zwrócił na to uwagę m.in. Marcin Hajłasz (McKinsey & Company), zaznaczając, że takie działanie sprzyja ograniczaniu kosztów i zwiększa konkurencyjność branży w trakcie transformacji energetycznej.

Następnie pojawiło się jedno z najważniejszych pytań całego bloku, które często stoi u podstaw wielu inwestycji branżowych: Czy dekarbonizacja się opłaca i kto za nią zapłaci? Paneliści wskazali, że główny ciężar poniosą ostatecznie konsumenci, lecz swoje koszta ponosi także przemysł, który przeznacza duże środki na modernizacje przy minimalnym wsparciu ze strony Unii Europejskiej. W dyskusji ponownie zaznaczono, że zbyt surowe ograniczenia emisji i brak konkretnych mechanizmów wspierających mogą znacząco utrudnić funkcjonowanie rodzimego sektora przemysłowego. Jako przykładowe rozwiązania wymieniono przywrócenie rekompensat dla przedsiębiorstw energochłonnych, rezygnację z 42-procentowego udziału paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego w wykorzystywanym wodorze, modyfikację zasad rozliczania efektywności energetycznej oraz pozostawienie bezpłatnych uprawnień w ramach EU ETS dla sektorów objętych CBAM.

Wystąpienie Marcina Popkiewicza – łącznik wiedzy i inspiracji

Na zakończenie tego panelu głos zabrał Marcin Popkiewicz, dziennikarz i analityk megatrendów, prezentując pierwszą część prelekcji „Dekarbonizacja. Ale po co..? No i jak..?”. Zaprezentował on najbardziej aktualne dane i prognozy dotyczące zmian klimatu oraz rosnącego zapotrzebowania na czyste źródła energii. Jego żywiołowy styl wystąpienia zaangażował publiczność, inspirując do dalszych rozmów i poszukiwania konkretnych rozwiązań, mogących pomóc w szybszej i efektywniejszej dekarbonizacji gospodarki.

Dzięki różnorodnym przykładom pochodzącym z wielu gałęzi przemysłu i przedstawionym przez specjalistów o odmiennych punktach widzenia, dyskusja w tym panelu przedstawiła bezpieczeństwo energetyczne oraz dekarbonizację w szerokim kontekście – od wielkich wyzwań geopolitycznych po konkretne rozwiązania, które mogą wdrażać przedsiębiorstwa. Wniosek płynący z całego bloku dotyczącego dekarbonizacji nasuwa się sam: przy obecnych uwarunkowaniach prawnych sprawne przeprowadzenie inwestycji z zakresu dekarbonizacji nie jest łatwym procesem. A chociaż konieczność ograniczania emisji CO₂ pozostaje niepodważalna, obecne uwarunkowania prawne mogą negatywnie wpłynąć na kondycję europejskiego przemysłu.