Szymon Ferens (PGE Systemy): Obecnie zagrożenie cyberatakami na sektor energetyczny jest realne i może się nasilać

Spółka PGE Systemy świadczy usługi informatyczne spółkom z grupy kapitałowej PGE. Rozbudowuje nowe systemy i nowoczesne usługi energetyczne oraz pilnuje zmniejszania długu technologicznego, tym samym dbając o (cyber)bezpieczeństwo i sprawne funkcjonowanie systemów.

O zagrożeniach cybernetycznych dla polskiego systemu energetycznego rozmawiamy z Szymonem Ferensem, wiceprezesem PGE Systemy.

Jakie są kluczowe cele i zadania PGE Systemy w kontekście transformacji energetycznej w Polsce?

Strategia Grupy PGE zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Aby tego dokonać, niezbędne jest dostosowanie organizacji do nowych wyzwań i stałe podnoszenie efektywności operacyjnej. PGE Systemy, jako centralna jednostka IT Grupy Kapitałowej PGE, odgrywa istotną rolę w transformacji energetycznej poprzez wdrażanie nowoczesnych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych. Kluczowe cele i zadania PGE Systemy w tym kontekście to, przede wszystkim, cyfryzacja procesów energetycznych – PGE Systemy pracuje nad digitalizacją wszystkich aspektów działalności energetycznej, m.in. wdraża systemy klasy ERP, CRM oraz rozwiązania chmurowe, a także łączność LTE450. To pozwala na zwiększenie efektywności operacyjnej i lepsze zarządzanie zasobami. Spółka uczestniczy też w rozwoju inteligentnych sieci energetycznych (smart grid), co obejmuje instalację inteligentnych liczników energii, automatyzację sieci oraz wdrażanie systemów zarządzania energią.

PGE Systemy wspiera systemy umożliwiające efektywną integrację energii z OZE do sieci. Ponadto poprzez wykorzystanie analizy big data i sztucznej inteligencji, PGE Systemy optymalizuje procesy wewnętrzne, obsługi i zarządzania.

Bardzo ważnym zadaniem spółki jest zapewnienie bezpieczeństwa ICT Grupie PGE. Wykorzystujemy zaawansowane systemy ochrony przed cyberatakami, stosujemy standardy bezpieczeństwa zgodne z międzynarodowymi normami. PGE Systemy wraz z innymi spółkami Grupy dbają  także o bezpieczeństwo na styku ICT z OT w kluczowych inwestycjach offshore i gazowych.

Jakie są najpoważniejsze zagrożenia cybernetyczne, z którymi musi liczyć się sektor energetyczny?

Sektor energetyczny, jako ważna gałąź gospodarki, od lat jest w czołówce obszarów, którymi interesują się cyberprzestępcy, zaraz za handlem, mediami i sektorem finansowym. Przede wszystkim należy odnotować wzmożoną aktywność cyberprzestępców w zakresie prób ataków phishingowych.

Ostatnie lata i niestabilna sytuacja geopolityczna w naszym regionie przyniosły incydenty związane z cyberbezpieczeństwem energetyki?

Niestabilność geopolityczna w Europie Środkowo-Wschodniej zwiększyła liczbę cyberataków na sektor energetyczny. Specjalistyczny zespół PGE-CERT odnotowuje w ostatnich latach, od momentu rosyjskiej agresji na Ukrainę, wzrost liczby prób ataków na sieci teleinformatyczne. Zauważalne jest zwiększenie skali działania kampanii phishingowych, mających na celu wyłudzenie danych uwierzytelniających lub nakłonienie użytkownika do wykonania określonej czynności np. pobrania załącznika zawierającego złośliwe oprogramowanie.

Aktualnie takie zagrożenie istnieje? Co mogą przynieść najbliższe miesiące i lata?

Obecnie zagrożenie cyberatakami na sektor energetyczny jest realne i może się nasilać. Wzrost napięć geopolitycznych, zwłaszcza w kontekście konfliktu na Ukrainie, może prowadzić do dalszego zwiększenia liczby ataków na infrastrukturę energetyczną, jako elementu wojny hybrydowej.

Firmy energetyczne powinny zwiększyć nakłady na ochronę infrastruktury. W nadchodzących latach kluczowe będzie też zacieśnianie współpracy międzynarodowej w wymianie informacji o zagrożeniach i najlepszych praktykach.

Na PGE Systemy czekają zatem w najbliższych miesiącach i latach kolejne wyzwania związane z zapewnieniem należytego poziomu bezpieczeństwa w stosunku do zmieniającego się krajobrazu cyberzagrożeń.

Czy wprowadzenie nowych technologii, takich jak IoT czy sztuczna inteligencja, wpływa na poziom zagrożeń cybernetycznych?

Wprowadzenie tych technologii ma wpływ na poziom zagrożeń. Rozszerzenie sieci o miliony nowych urządzeń (IoT) zwiększa powierzchnię ataku, dlatego wprowadzając i stosując najnowsze rozwiązania technologiczne, należy przede wszystkim kierować się względami bezpieczeństwa. Postępująca automatyzacja i usprawnianie procesów biznesowych bez jednoczesnego podnoszenia standardów bezpieczeństwa, może powodować wzrost podatności organizacji na zagrożenia cybernetyczne.

Coraz większa decentralizacja źródeł energii to zaleta czy wada w kontekście bezpieczeństwa sektora energetycznego?

Większa liczba urządzeń i systemów do zabezpieczenia powoduje, że każdy prosument z instalacją OZE może stać się potencjalnym celem ataku (…)

Do zalet zaliczyć można odporność na awarie i ataki – decentralizacja źródeł energii zwiększa elastyczność i odporność systemu. Awaria jednego elementu nie powoduje przerwy w dostawach na dużym obszarze. Ponadto, lokalna produkcja energii zmniejsza zależność od centralnych źródeł i przesyłu na duże odległości, co może ograniczyć skutki ataków na infrastrukturę przesyłową.

Jednocześnie, większa liczba urządzeń i systemów do zabezpieczenia powoduje, że każdy prosument z instalacją OZE może stać się potencjalnym celem ataku, a niewłaściwe zarządzanie rozproszonymi źródłami energii może prowadzić do problemów ze stabilnością sieci.

Jakie kroki podejmuje PGE Systemy w celu zabezpieczenia krytycznej infrastruktury energetycznej przed cyberatakami?

Zapewnienie bezpieczeństwa infrastruktury teleinformatycznej Grupy PGE jest jednym z podstawowych zadań naszej Spółki (PGE Systemy jest Centrum Usług Wspólnych dla Grupy Kapitałowej PGE). W obszarze cyberbezpieczeństwa stosujemy międzynarodowe standardy i wytyczne branżowe. Zlecamy niezależne audyty i przeglądy. Dbanie o jak najwyższe standardy bezpieczeństwa wiąże się z ciągłym rozwojem zabezpieczeń oraz wdrażaniem dedykowanych systemów bezpieczeństwa. Kluczowe są również działania uświadamiające, które pozwalają na podnoszenie wiedzy o istniejących zagrożeniach wśród naszych pracowników i prawidłowe stosowanie wdrożonych zabezpieczeń.

Jakie są Państwa plany dotyczące rozwoju smart grid i integracji odnawialnych źródeł energii?

Grupa PGE kontynuuje działania związane z instalacją inteligentnych liczników energii oraz automatyzacją sieci dystrybucyjnej. Projektowane są systemy pozwalające na zarządzanie popytem (Demand Side Response).

Planowana jest budowa farm wiatrowych na morzu (offshore) oraz rozwój energetyki słonecznej, a systemy zarządzania energią będą dostosowywane do obsługi dużej liczby źródeł rozproszonych. Grupa PGE inwestuje w technologie magazynowania energii, takie jak baterie litowo-jonowe, co pozwoli na stabilizację sieci i lepsze wykorzystanie OZE.

We wszystkich powyższych inwestycjach PGE Systemy widzi swoją rolę i udział.  

Jakie szanse dla rozwoju sektora energetycznego mogą przynieść technologie informatyczne? Można na tym oprzeć dalszą transformację energetyczną?

Dzięki technologii następuje poprawa jakości obsługi klienta (…)

Technologie informatyczne są kluczowe dla transformacji energetycznej i oferują wiele możliwości.  

Dzięki analityce danych i AI można optymalizować zużycie energii, co prowadzi do oszczędności i redukcji emisji. Technologia blockchain umożliwia rozwój platform do handlu energią między prosumentami (przykładem jest projekt Power Ledger w Australii). Zaawansowane systemy zarządzania pozwalają na efektywną integrację zmiennych źródeł energii i magazynów, co jest niezbędne dla stabilności sieci.

Dzięki technologii następuje poprawa jakości obsługi klienta – cyfrowe platformy pozwalają klientom na monitorowanie zużycia energii, zarządzanie usługami i korzystanie z ofert dopasowanych do ich potrzeb. Technologie IT umożliwiają szybkie wykrywanie i reagowanie na awarie oraz zagrożenia, co zwiększa bezpieczeństwo dostaw, a aplikacje i platformy edukacyjne mogą zwiększać świadomość ekologiczną i promować proaktywne postawy wśród konsumentów.

—

Podsumowując, technologie informatyczne są fundamentem dalszej transformacji energetycznej, umożliwiając integrację nowoczesnych rozwiązań, poprawę efektywności, bezpieczeństwa i tworzenie nowych modeli biznesowych. Polski sektor energetyczny aktywnie uczestniczy w tym procesie, inwestując w innowacje i współpracę międzynarodową.