Wodór w 2023 roku. Podsumowanie i trendy na 2024 rok

Eksperckim okiem

Czym żył wodór w 2023 roku i jakie kluczowe trendy w tym sektorze czekają nas w tym roku? Mamy dla was podsumowanie roku w branży wodorowej, w którym udział wzięli: prezes Północnej Izby Gospodarczej Hanna Mojsiuk, ekspertka Klastra Technologii Wodorowych Żaneta Kłostowska oraz CEO SES Hydrogen Energy Mateusz Sołtysiak.

Świat pokochał wodór

Dane za ubiegły rok wskazują, i tu bez przesady, że świat pokochał wodór.

W tym roku na świecie zrealizowano 1 400 projektów wodorowych, a łączna suma środków przeznaczonych na ich realizację wzrosła z 435 do 570 miliardów dolarów. Te wzrosty w inwestycjach sprawiły, że trzeba było dokonać in plus korekty prognoz długookresowej produkcji zielonego wodoru: z 36 milionów ton na na 45 milionów rocznie do 2030 roku. Łączna moc elektrolizerów instalowanych globalnie wzrosła w ubiegłym roku z 0,7 GW do 1 GW.

Jak mówi Mateusz Sołtysiak, CEO SES Hydrogen Energy w 2023 r. mogliśmy obserwować także dalszy intensywny rozwój technologii ogniw paliwowych: – Ogniwa paliwowe mają pełnić funkcję źródeł zasilania i rezerwy energii, ale także być na szerszą skalę wykorzystywane w transporcie drogowym (zwłaszcza ciężkim i długodystansowym) i kolejowym, a coraz częściej mówi się także o ich wykorzystaniu w operacjach morskich i lotnictwie, choć na tym etapie technologicznie jest to utrudnione.

Europa i Ameryka Północna w ubiegłym roku przodowały w liczbie realizowanych projektów wodorowych. Łącznie na terenie Europy było to ubiegłym roku 540 inwestycji, a w Ameryce Północnej 248.

Przeciwstawić się IRA

Duża liczba projektów wodorowych w Stanach Zjednoczonych to niewątpliwe skutek wprowadzenia Aktu Antyinflacyjnego (IRA). Dzięki niemu Ameryka finansuje budowę instalacji i i fabryk z wielu dziedzin OZE czy magazynowania energii, przyciągając w ten sposób również firmy spoza Kontynentu, w tym europejskie. Przypomnijmy, że w ciągu najbliższych 10 lat na zielone projekty Waszyngton przeznaczy aż 369 mld dolarów.

Europa odpowiedziała Stanom Zjednoczonym m.in. wydając Net-Zero Industry Act i wprowadzając zmiany w Tymczasowych Ramach Kryzysowych (TCTF), które najprawdopodobniej spowodowały m.in. że gigafabryka baterii litowo-jonowych powstanie na Starym Kontynencie, a nie za oceanem.

Kolejnym ważnym krokiem ze strony Unii Europejskiej było, jak mówi dla E-magazyny.pl Mateusz Sołtysiak, CEO SES Hydrogen Energy, powstanie Europejskiego Banku Wodoru: – EBW jest niejako odpowiedzią na inicjatywy USA i próbą utrzymania producentów w Europie. Wsparcie ma formę stałej premii, a jej maksymalna dopuszczalna cena wynosi 4,5 EUR/kg produkowanego wodoru. Pilotażowa aukcja ruszyła w listopadzie.

Wspólnota w 2023 roku ustaliła cel 10 milionów ton produkcji zielonego wodoru rocznie po 2030 roku. Wartość niezbędnych inwestycji aby osiągnąć ten cel szacowana jest na 430 mld euro. Aby osiagnąć ten cel kraje unijne zaangażowały się m.in. w tworzenie projektu European Hydrogen Backbone. W program zaangażowanych jest trzydziestu trzech operatorów sieci elektroenergetycznej, działających w 25 krajach Unii.

Regulacje unijne w 2023 roku – jaki miały wpływ na wodór?

W ubiegłym roku Wspólnota wydała kilka ważnych dla wodoru regulacji. Ważnym krokiem było m.in. w ubiegłym roku uchwalenie przez Unię AFIR. Jej celem jest budowa stacji wodorowych do 2030 roku we wszystkich 424 największych miastach Europu oraz wzdłuż sieci TEN-T, co najmniej co każde 200 km.

Zdaniem Żanety Kłostowskiej kluczowymi regulacjami unijnymi w 2023 roku dotyczącymi wodoru były obok AFIR również RED III oraz rozporządzenia FuelEU Maritime, REFuelEU Aviation i AFiR – RFNBO (wodór odnawialny, e-amoniak, e-metanol, e-kerozyna). W ich ramach cel zwiększenia udziału RFNBO w transporcie ma wzrosnąć do 5,7%, a zastąpienia szarego wodoru w przemyśle wodorem odnawialnym aż do 75% do końca dekady.

Z kolei SES Energy dodaje do tej listy jeszcze te mające wpływ na sektor branżę ciepłowniczą: – Ze względu na normy wynikające z dyrektyw MCP, EED oraz EPBD w tym roku wzrosło także zainteresowanie wykorzystaniem wodoru w zakresie ogrzewnictwa systemowego i przemysłowego. Dyrektywy wskazują bowiem konieczność ograniczenia emisji niektórych substancji do atmosfery ze średnich obiektów energetycznego spalania, jak również rozwój ciepłownictwa lokalnego, zwiększenie udziału OZE i stworzenie efektywnych systemów ogrzewania i chłodzenia w obiektach komercyjnych, budynkach mieszkalnych i niemieszkalnych – mówi CEO spółki.

Nowe regulacje pożądane

Jeżeli chodzi o regulacje krajowe, to zdaniem moich rozmówców, bardziej niż o konkretnych zapisach powinniśmy mówić raczej o wpływie ich braku na rozwój projektów wodorowych w Polsce w 2023 roku. Ich zdaniem, gdyby nie opóźnienia w ich uchwalaniu technologie wodorowe mogły w ubiegłym roku rozwijać się zdecydowanie szybciej niż to miało miejsce: – Jesteśmy w tej samej UE co Portugalia. Tam stoją m.in. już liczne ogólnodostępne stacje tankowania wodoru, u nas niestety idzie to bardzo powoli. Z pewnością pomocne byłyby np. regulacje pozwalające na większy dostęp do finansowania projektów wodorowych – tłumaczy Żaneta Kłostowska.

Najważniejsze innowacje wodorowe w Polsce

Jakie były najważniejsze i najciekawsze projekty wodorowe, które udało się w 2023 roku zrealizować w Polsce? Z pewnością warto wymienić pierwszą na świecie, a stworzona przez Polaków rekreacyjną łódź wodorową “Cicha Moc” oraz wodorowy katamaran tego samego producenta, pierwsze osiedle ogrzewane wodorem, pierwsze ogólnodostępne stacje wodorowe, pierwszy udany przejazd lokomotywy z kotłem wodorowym.

Z kolei Żaneta Kłosowska, manager w Klastrze Technologii Wodorowych wytypowała dla nas jeszcze projekty takie jak polskie zielone elektrolizery od Rockfin Green BOX Electrolyzer, osiągnięcie profesora Kupeckiego – elektrolizer i ogniwo paliwowe w jednym, nową technologię spółki W2H2 – pirolizę odpadów i pozyskiwanie w tym procesie syngazu (a dalej wodoru) oraz podpisanie projektu na pierwszy w Polsce elektrolizer do produkcji wodoru wraz z magazynami na wodór.

Wodór w 2024 roku. Co nas czeka?

Na pewno wszystkie projekty o których pisaliśmy powyżej pokazują, że wodór to wciąż bardzo młoda technologia – dużo pierwszych rozwiązań wodorowych zagościło w Polsce dopiero w ubiegłym roku. Jednego wodorowi z pewnością jednak nie można odebrać – ogromne przyspieszenie, które widoczne jest w danych ze świata i Europy, a na naszym krajowym rynku zainteresowanie tym nowym OZE.

Jak mówi dla nas Hanna Mojsiuk, prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie: – Nie da się ukryć, że w roku 2023 wodór stał się jednym z głównych bohaterów gospodarki. Przedsiębiorcy z którymi rozmawiamy o transformacji energetycznej nie tylko są już świadomi, jak ważnym elementem gospodarki energetycznej przyszłości jest wodór, ale też sami poszukują coraz więcej informacji na jego temat. W 2023 roku w Szczecinie byliśmy partnerem konferencji „H2Szczecin – wodór napędem regionu”. O tym, jak popularnym tematem aktualnie jest wodór, świadczy fakt, że zapisy na konferencje trwały zaledwie kilka godzin, a w wydarzeniu wzięło udział blisko 300 osób.

Zdaniem Mateusza Sołtysiaka, CEO SES Hydrogen Energy rynek wodoru będzie w 2024 roku kontynuował wzrosty, jednak również mierzył się z wyzwaniem wyrównania podaży i popytu: – Aktualne instrumenty finansowe, jeśli już są, w przeważającej mierze wspierają producentów wodoru. Stosunkowo niewiele programów czy dotacji skierowanych jest bezpośrednio do jego odbiorców. Już teraz wskazuje się, że jeśli ten stan rzeczy się utrzyma, zapowiadana podaż może przekroczyć rzeczywisty popyt na czyste paliwo. To właśnie równoważenie podaży i popytu poprzez skuteczne połączenie wytwarzania z końcowymi obszarami zastosowania za pomocą właściwie kierowanych środków publicznych będzie kluczowe dla rozpowszechnienia nowego paliwa, a tym samym spełnienia celów regulacyjnych.

Hanna Mojsiuk wspomina także o niezwykle ważnym, finansowym aspekcie tego, co czeka wodór w 2024 roku: – Jestem przekonana, że środki z Krajowego Planu Obudowy pomogą przedsiębiorcom wdrażać nowoczesne systemu energetyczne, w tym również będą one dostępne w wielu przypadkach dla instalacji wodorowych.