Najbardziej interesujące tezy orzecznicze polskich sądów w zakresie prawa energetycznego (cz. 2)

Eksperckim okiem

Zespół prawny redakcji e-magazyny.pl

W drugiej części publikacji skupimy się na wybranych tezach orzeczniczy Wojewódzkich Sądów Administracyjnych.

Publikacja podzielona została na trzy główne temat, które zostały doprecyzowane i rozbite na mniejsze zagadnienia (konkretne tezy i konkretne wyroki/postanowienia) w zależności od zapotrzebowania merytorycznego danej tematyki orzeczniczej. Główne tematy publikacji to:

I. Wprowadzenie do zagadnienia

II. Wybrane tezy orzecznicze na poziomie administracyjnym (WSA)

III. Podsumowanie i zaproszenie do lektury kolejnej części publikacji

Publikacja oparta została w dużej mierze na uzasadnieniach tez orzeczniczych przez składy orzekające w konkretnych sprawach z zakresu szeroko rozumianego prawa energetycznego. To właśnie orzecznictwo odgrywa bardzo ważną rolę w kształtowaniu się praktyki stosowania prawa. Dodatkowo należy wskazać, że często tezy orzecznicze przychodzą z pomocą na drodze skutecznego wyjaśnienia zawiłych zagadnień prawnych związanych ze stosowaniem prawa w praktyce. Często wyjaśnienia te są kluczem do wyjaśnienia jak należy stosować konkretne przepisy etc.

Wprowadzenie do zagadnienia

Co daje nam analiza orzecznictwa? Otóż dostarcza nam:

– wskazówek interpretacyjnych w odniesieniu do zawiłych zagadnień związanych z szeroko rozumianym stosowaniem prawa energetycznego;

– zależności pomiędzy przepisami z różnych dziedzin prawa w odniesieniu do problematyki energetycznej w Polsce;

– wiedzy na temat ewentualnych kar etc., które są nakładane na podmioty odpowiedzialne za naruszenia przepisów prawa energetycznego;

– niezbędnej wiedzy na temat kształtowania się linii orzeczniczych w Polsce w sektorze energetycznym.

Naturalnie poruszone w publikacji zagadnienia nie wyczerpują tematu w sposób całościowy i kompleksowy. Stanowią one wyłącznie wybrane zagadnienia, które z naszej perspektywy są istotne dla branży związanej z szeroko rozumianą energetyką. Z uwagi na szeroki zakres poruszanej problematyki (orzecznictwo w zakresie prawa energetycznego jest niezwykle bogate w naszym systemie prawnym), publikacja została podzielona na kilka części, do których lektury w sposób całościowy już teraz gorąco zachęcamy i sugerujemy podjęcie polemiki z wybranymi zagadnieniami na łamach naszego portalu.

Wybrane tezy orzecznicze na poziomie administracyjnym (WSA)

W tym miejscu przywołamy wybrane uzasadnienia z orzecznictwa sądowego na poziomie Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, które mają odniesienie do szeroko rozumianej tematyki związanej z prawnymi aspektami prawa energetycznego i pokrewnych aktów prawnych:

Identyfikacja odbiorcy energii elektrycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 lutego 2024 r., sygn. akt: III SA/Kr 1545/23:

„Nie można identyfikować odbiorcy energii elektrycznej wyłącznie przez wzgląd na samą formalną okoliczność podpisana umowy z dostawcą energii elektrycznej, niezależnie od tego z czyich środków pieniężnych będzie opłacana energia elektryczna, kto jest rzeczywistym jej odbiorcą i kto faktycznie będzie ją zużywał w gospodarstwie domowym. Przepis art. 3 pkt 13b p.e., nie definiuje odbiorcy końcowego przez wzgląd na fakt uwidocznienia go na fakturze zakupu energii elektrycznej, ale z uwagi na dwie okoliczności. Po pierwsze, określa, że podmiot ten dokonuje zakupu (podkreślenie legalnego i odpłatnego jej uzyskania) ww. energii, a po wtóre, że celem ww. zakupu będzie wyłącznie zużycie ww. energii w gospodarstwie domowym.”.

Rozumienie pojęcia „zamieszkiwania” na potrzeby uzyskania dodatku elektrycznego – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 12 lutego 2024 r., sygn. akt: III SA/Kr 1418/23:

„Zgodnie z art. 27 ust. 1 u.d.e. dodatek elektryczny przysługuje odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym w rozumieniu art. 3 pkt 13b ustawy – Prawo energetyczne, w przypadku gdy główne źródło ogrzewania gospodarstwa domowego jest zasilane energią elektryczną, i źródło to zostało zgłoszone lub wpisane do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o której mowa w art. 27a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków (Dz. U. z 2022 r. poz. 438, 1561, 1576, 1967 i 2456), do dnia 11 sierpnia 2022 r., albo po tym dniu – w przypadku głównych źródeł ogrzewania zgłoszonych lub wpisanych po raz pierwszy do centralnej ewidencji emisyjności budynków, o których mowa w art. 27g ust. 1 tej ustawy. (…) Zamieszkiwanie stanowi rodzaj pobytu osoby, cechujący się zaspokajaniem codziennych potrzeb życiowych tej osoby w mieszkaniu faktycznie zajmowanym, stanowiącym jej centrum życia domowego w danym okresie, a w szczególności nocowania, stołowania się i wypoczynku po pracy czy nauce. Przerwa w przebywaniu spowodowana szczególnymi okolicznościami (np. pobyt w szpitalu, w sanatorium) nie zmienia jednak miejsca zamieszkania w znaczeniu prawnym. Zamieszkiwanie oznacza więc rodzaj pobytu osoby, cechujący się zaspokajaniem codziennych potrzeb życiowych tej osoby w mieszkaniu faktycznie zajmowanym, stanowiącym jej centrum życia domowego w danym okresie, a w szczególności nocowania, stołowania się i wypoczynku po pracy czy nauce.”.

Weryfikacja wniosku o przyznanie dodatku elektrycznego – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 30 stycznia 2024 r., sygn. akt: II SA/Bd 985/23:

„Weryfikacja wniosku o przyznanie dodatku elektrycznego – zwłaszcza w sytuacji zaistnienia wątpliwości co do okoliczności istotnej z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy – winna mieć charakter wszechstronny i nie może polegać jedynie na sprawdzeniu danych widniejących we wniosku o przyznanie dodatku oraz dołączonych do niego dokumentów, bez podjęcia czynności pozwalających na jednoznaczne wyjaśnienie wszelkich niejasności i to w sposób znajdujący odzwierciedlenie w aktach. Katalog źródeł i informacji, w oparciu o które organ może dokonać weryfikacji wniosku o dodatek elektryczny, ma w tym zakresie charakter otwarty.”.

Lokalizacja elektrowni fotowoltaicznej a zasada dobrego sąsiedztwa – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 8 listopada 2023 r., sygn. akt: II SA/Gd 282/23:

„Instalacje odnawialnego źródła energii w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy z 2015 r. o odnawialnych źródłach energii stanowią szczególne inwestycje, podobnie jak wskazane w tym przepisie linie kolejowe, obiekty liniowe i urządzenia infrastruktury technicznej, które co do zasady sytuowane są na częściach działek ewidencyjnych. Lokalizacja elektrowni fotowoltaicznej, niezależnie od jej mocy i rozmieszczenia w studium, zgodnie z art. 61 ust. 3 u.p.z.p., nie wymaga w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy oceny przesłanek dobrego sąsiedztwa oraz dostępu do drogi publicznej. (…) W świetle przepisów u.p.z.p. niedopuszczalne jest, co do zasady, ustalanie warunków zabudowy dla fragmentu działki ewidencyjnej. Przez „teren”, o którym mowa art. 59 ust. 1 i art. 61 ust. 1 pkt 1 – 4 u.p.z.p., trzeba rozumieć obszar jednej lub kilku konkretnie określonych działek ewidencyjnych, a nie fragment działki ewidencyjnej, na którym inwestor planuje realizację inwestycji. Objęcie decyzją o warunkach zabudowy części działki ewidencyjnej w świetle art. 59 ust. 1 u.p.z.p. jest dopuszczalne jedynie wyjątkowo i musi wynikać ze szczególnych uwarunkowań, np.: część działki jest już objęta ustaleniami planu miejscowego lub decyzją wydaną w trybie tzw. specustaw; planowana jest inwestycja liniowa, która z natury rzeczy obejmuje jedynie część działek przy znacznej ich liczbie.”.

Podmioty pozbawione prawa do dodatku elektrycznego – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 17 października 2023 r., sygn. akt: II SA/Łd 696/23:

„Wynikające z ustawy z 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej (art. 27 ust. 2) zróżnicowanie polegające na wyłączeniu prawa otrzymania dodatku elektrycznego w przypadku gdy gospodarstwo domowe zamieszkuje pod adresem zamieszkania, w którym jest wykorzystywana energia elektryczna pochodząca z mikroinstalacji, w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, która jest rozliczana zgodnie z zasadami określonymi w art. 4 tej ustawy nie narusza zasady równości. Jest ono uzasadnione, gdyż pozostaje w bezpośrednim związku z ratio legis ustawy, jakim jest wspomożeni osób, które w związku z rosnącymi cenami energii elektrycznej znalazły się w trudnej sytuacji, wobec konieczności opłacania istotnie podwyższonych rachunków za energię elektryczną.”.

Stacja tankowania jako niebędąca budowlą – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 17 października 2023 r., sygn. akt: I SA/Gd 550/23:

„Stacja tankowania składająca się ze zbiornika magazynowego, pompy i orurowania nie była wznoszona w ramach procesu budowlanego z wyrobów budowlanych, lecz została wyprodukowana poza obszarem zabudowy ze stali i dowieziona na miejsce celem ustawienia na utwardzonym terenie. Nie może być zatem odrębną budowlą. Jest urządzeniem technicznym, które nie może być częścią obiektu budowlanego.”.

Opodatkowanie elementów sieci energetycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 8 września 2023 r., sygn. akt: I SA/Bk 299/23:

„Ściśle posiłkowa analiza przepisów prawa energetycznego może stanowić dodatkowe potwierdzenie, że dane urządzenie energetyczne może stanowić element sieci technicznej stosowany m.in. w procesach przesyłania i dystrybucji energii.”.

Stopień szczegółowości założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 13 czerwca 2023 r., sygn. akt: II SA/Ol 372/23:

„Założenia do gminnego planu powinny cechować się kompleksowością. A zatem, po pierwsze, że muszą się odnosić jednocześnie do wszystkich trzech nośników energii wymienionych w art. 19 p.e. (tzn. do energii cieplnej, elektrycznej oraz paliw gazowych). Tym samym nie jest możliwe uchwalenie odrębnych założeń odnoszących się do któregoś z nich. Po drugie kompleksowość założeń do planu ma także wymiar terytorialny – muszą one obejmować obszar całej gminy, nie pozostawiając poza swoim zakresem żadnej części gminnego terytorium.”.

Zwolnienie od uzyskiwania pozwolenia na budowę urządzenia fotowoltaicznego wraz z elementami budowlanymi niezbędnymi do prawidłowego funkcjonowania i eksploatacji takich urządzeń – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 13 maja 2023 r., sygn. akt: II SA/Wr 70/23:

„Skoro z mocy art. 29 ust. 4 pkt 3 lit.c) p.b. ustawodawca zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę i zgłoszenia wolno stojące kolektory słoneczne i urządzenia fotowoltaiczne o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, to tym samym obejmuje takim zwolnieniem wszystkie elementy budowalne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania i eksploatacji takich urządzeń. Urządzenie fotowoltaiczne to nie same panele ale tworząca je całość techniczno-użytkowa, a więc także części budowlane i instalacyjne tych urządzeń niezbędne do ich prawidłowego funkcjonowania.”.

Informacje dotyczące pozyskiwania i gospodarowania źródłami energii elektrycznej przez gminę jako informacja publiczna – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 15 marca 2023 r., sygn. akt: II SAB/Rz 247/22:

„Informacje, których udostępnienia domagała się skarżąca mają walor informacji publicznej. Dotyczą one prowadzonej przez gminę (…) działalności, dotyczącej pozyskiwania i gospodarowania źródłami energii elektrycznej, czy też ograniczenia emisji paliw, jak również działań mających na celu ograniczenie ilości używanej energii, czy też paliw, a także umów na dostawy energii elektrycznej. Należało więc uznać, że wniosek ten dotyczył informacji o sprawach publicznych w myśl art. 1 u.d.i.p., gdyż pytania w nim zawarte odnosiły się do sposobu realizacji zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe, o których mowa w art. 18 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1385).”.

Nakaz udostępnienia nieruchomości w celu wykonania prac dotyczących obiektu liniowego w postaci kablowej linii elektroenergetycznej polegających na wymianie linii kablowej, ale z zachowaniem charakterystycznych parametrów technicznych obiektu – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 15 marca 2023 r., sygn. akt: II SA/Łd 905/22:

„Stosowanie art. 124b u.g.n. jest uwarunkowane zamierzeniem realizacji prac mieszczących się w pojęciach konserwacji, remontu czy usuwania awarii ciągów, przewodów i urządzeń, jednakże nie chodzi o ścisłe rozumienie tych pojęć, w tym ścisłe rozumienie remontu w świetle art. 3 pkt 8 p.b. Przez konserwację i remonty ciągów, przewodów i urządzeń należy rozumieć działania dotyczące ciągów, przewodów i urządzeń już istniejących i eksploatowanych, które nie zmieniają ich zasadniczych parametrów, a zarazem służą realizacji zadań określonych w prawie energetycznym takich: jak zagwarantowanie realizacji zaopatrzenia odbiorców w paliwa lub energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych (art. 5 ust. 1 p.e.), czy zapewnienie niezawodności systemu elektroenergetycznego (zob. art. 9c ust. 2 pkt 3 p.e.).”.

Opodatkowanie sieci elektroenergetycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 22 lutego 2023 r., sygn. akt: I SA/Sz 646/22:

„W stanie prawnym obowiązującym przed 28 czerwca 2015 r., linie energetyczne wraz z transformatorami i rozdzielniami wnętrzowymi, będąc całością techniczno-użytkową, stanowiły jeden obiekt budowlany, a w efekcie jedną budowlę objętą podatkiem od nieruchomości. (…) Z dniem 28 czerwca 2015 r. brak jest możliwości łącznego rozpoznania – jako budowli – linii elektroenergetycznej oraz transformatorów i rozdzielni wnętrzowych. W efekcie, z pespektywy aktualnie obowiązujących regulacji art. 3 pkt 1, 3, 3a i 9 p.b., linie elektroenergetyczne oraz transformatory i rozdzielnie wnętrzowe stanowią odrębne obiekty, z których każdy wymaga oddzielnej oceny, czy spełnia kryteria budowli, o której mowa w art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l.”.

Stawka VAT dla kompleksowej usługi związanej z budową elektrowni fotowoltaicznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 22 lutego 2023 r., sygn. akt: I SA/Ol 608/22:

„Usługa (świadczenie kompleksowe) sprzedaży praw do projektu elektrowni fotowoltaicznej i świadczeń dodatkowych objęta jest 23% stawką VAT.”.

Miejsce dostawy energii elektrycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 21 lutego 2023 r., sygn. akt: I SA/Gd 1267/22:

„Dostarczana przez skarżącą energia elektryczna stanowi dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 6 u.p.t.u., jednocześnie nie stanowi dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym w rozumieniu przepisów Prawa energetycznego. Towar (energia elektryczna) nie jest wysyłana ani transportowana przez skarżącą, gdyż jest dostarczana do stacji (punktów) ładowania znajdujących się w Polsce. Nie ma przy tym znaczenia status nabywcy energii elektrycznej (w tym przypadku podmiot zagraniczny). Zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 3 u.p.t.u. miejscem dostawy towarów w przypadku towarów niewysyłanych ani nietransportowanych jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy. Zatem dostawa energii elektrycznej przez skarżącą podlega opodatkowaniu w Polsce.”.

Opodatkowanie elementów sieci energetycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 17 lutego 2023 r., sygn. akt: I SA/Lu 651/22:

„Łączniki zdalnie sterowane i pozostałe elementy sieci elektroenergetycznej stanowią całość, w której łączniki zdalnie sterowane zapewniają możliwość użytkowania sieci elektroenergetycznej zgodnie z jej przeznaczeniem. Użytkowania sieci elektroenergetycznej zgodnie z jej przeznaczeniem nie można ograniczać tylko do samej możliwości przesyłu energii elektrycznej. Równie ważne są wszystkie elementy tej sieci, które gwarantują, że proces przesyłu energii elektrycznej do odbiorców przebiega w sposób bezpieczny, niezakłócony, według przyjętych w tej mierze standardów.”.

Opodatkowanie instalacji fotowoltaicznej – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14 lutego 2023 r., sygn. akt: I SA/Po 636/22:

„Części budowlane instalacji fotowoltaicznej oraz panele i falowniki stanowią odrębne obiekty, z których tylko pierwszy kwalifikowany jest do budowli objętych podatkiem od nieruchomości. Skoro wobec tego panele fotowoltaiczne oraz falowniki nie są traktowane jako budowla w świetle art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. w związku z art. 3 pkt 3 p.b, to powiązane z nimi użytkowo stacje transformatorowe, tworząc razem zespół prądotwórczy, nie mogą zostać uznane za urządzenia budowlane w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. w związku z art. 3 pkt 9 p.b.”.

Świadczenie usług publicznych w zakresie przesyłania mediów (energii, gazu, wody, ścieków), ich dystrybucji i magazynowania, a kwestia dostępu do informacji publicznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 13 lipca 2022 r., sygn. akt: II SAB/Po 80/22:

„Świadczenie usług publicznych w zakresie przesyłania mediów (energii, gazu, wody, ścieków), ich dystrybucji i magazynowania następuje za pośrednictwem urządzeń infrastruktury technicznej, której lokalizacja i posadowienie dokonywane są w oparciu o kwalifikowane akty administracyjne pochodzące od organów władzy publicznej, co w świetle przepisów ustawy oznacza, że informacje te zawierają informację odnoszącą się do sfery realizacji zadań publicznych podmiotu zobowiązanego. Tworzą więc informację publiczną, o której mowa w art. 1 ust. 1 u.d.i.p. (…) Jeżeli zatem przedsiębiorstwo energetyczne funkcjonuje i prowadzi działalność gospodarczą polegającą na przesyłaniu energii elektrycznej, to korzysta z urządzeń stanowiących sieć energetyczną, łącząc je z innymi elementami instalacji. Bezspornie proces posadowienia instalacji takich jak linie energetyczne, utrzymujące je słupy, stacje transformatorowe i inne urządzenia, a także proces ich remontów i modernizacji znajduje odbicie we właściwej dokumentacji. Informacją publiczną oprócz zawartych przez spółkę umów o przyłączenie do sieci jest zatem również wytworzona przez spółkę dokumentacja dotycząca warunków przyłączenia do sieci energetycznej. Także wnioski o określenie warunków przyłączenia do sieci należy traktować jako informację publiczną, choć nie zostały one wytworzone przez spółkę. Wnioski te inicjują bowiem proces określenia zakresu prac projektowo-wykonawczych niezbędnych do przyłączenia wnioskowanego obiektu do sieci, co następuje poprzez wydanie warunków przyłączenia. Informacją publiczną są natomiast nie tylko dokumenty bezpośrednio zredagowane i wytworzone przez organy administracji publicznej, ale także te dokumenty, których organ używa do zrealizowania powierzonych mu prawem zadań.”.

Obowiązek udzielenia informacji nie mieszczącej się w katalogu wymienionym w art. 9c ust. 3 p.e. Obowiązek udzielenia odpowiedzi wnioskodawcy w sytuacji, gdy organ uważa, że informacja nie ma charakteru publicznego – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 czerwca 2022 r., sygn. akt: II SAB/Po 21/22:

„Przedsiębiorstwo ma obowiązek udzielenia informacji nie mieszczącej się w katalogu wymienionym w art. 9c ust. 3 p.e., jeżeli dotyczy „sprawy publicznej”. Nie tylko obowiązki operatora systemu dystrybucyjnego wymienione w art. 9c ust. 3 p.e., ale także dystrybucja energii elektrycznej i inne zadania wykonywane przez przedsiębiorstwa energetyczne na rzecz podstawowych zadań przedsiębiorstw energetycznych, ze względu na znaczenie energii elektrycznej dla kraju, rozwoju cywilizacyjnego i poziomu życia obywateli stanowią informacje publiczne. (…) Spółka zaniechała udostępnienia informacji, ponieważ uważa, że ta nie ma charakteru publicznego. Jest to niedopuszczalne stwierdzenie. Nawet, jeżeli jakikolwiek organ władzy publicznej twierdzi, że posiadane przez niego informacje nie są informacjami z art. 1 ust. 1 i art. 6 u.d.i.p., nie może być tak, że organ ten nie udziela odpowiedzi wnioskodawcy. W demokratycznym państwie prawa nie może być tak, że organ władzy publicznej nie udziela odpowiedzi obywatelowi na jego zapytania z uwagi na swoje odmienne przekonanie o sprawie. W tej sytuacji, mimo błędnego twierdzenia o braku charakteru informacji publicznej, Spółka powinna udzielić odpowiedzi Skarżącej broniąc swojego stanowiska.”.

Opodatkowanie gruntów pod liniami elektroenergetycznymi w obrębie zlokalizowanych pod nimi pasów technicznych – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 14 czerwca 2022 r., sygn. akt: I SA/Gd 213/22:

„Z art. 2 ust. 2 u.p.o.l. nie wynika, aby na gruntach zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej nie mogła być prowadzona inna działalność, w tym leśna, o ile specyfika prowadzonej działalności gospodarczej na to pozwala. Nie ma to jednak wpływu na opodatkowanie takich gruntów, o tle są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej oraz jest to główny i podstawowy cel ich wykorzystywania. (…) Grunty pod liniami elektroenergetycznymi w obrębie zlokalizowanych pod nimi pasów technicznych są gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo energetyczne w zakresie przesyłu energii elektrycznej. (…) Przez pojęcie gruntów „zajętych” na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących realizację zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Spółki energetyczne, prowadząc działalność w zakresie przesyłu energii elektrycznej, wykorzystują w sposób trwały dla potrzeb tej działalności pasy techniczne pod napowietrznymi liniami energetycznymi, które zostały wytyczone w związku z przebiegającymi przez las liniami energetycznymi i które są niezbędne do prowadzenia przesyłu energii. Ponadto spółki te jako operatorzy są zobowiązane utrzymywać wskazane grunty w sposób umożliwiający bezpieczne i bezawaryjne funkcjonowanie linii napowietrznych przy uwzględnieniu szeregu przepisów prawa regulujących m.in. kwestie bezpieczeństwa, funkcjonowania i posadowienia linii energetycznych.”.

Niedopuszczalne elementy wzoru w sprawie wypłaty dodatku energetycznego – Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 7 czerwca 2022 r., sygn. akt: II SA/Ke 224/22:

„Żądanie zgodnie z określonym uchwałą wzorem wniosku o wypłatę dodatku energetycznego podania numeru PESEL wnioskodawcy stanowi istotne naruszenie prawa. Sąd podziela w tym zakresie stanowisko wyrażone przez WSA w Warszawie w wyroku z dnia 15 grudnia 2020 r., sygn. II SA/Wa 492/20, zgodnie z którym używanie tego numeru na potrzeby oznaczenia strony postępowania administracyjnego, w przypadku gdy brak jest przepisu wprost stanowiącego podstawę dla przetwarzania tej danej, jest nadmiarowe i niezgodne z zasadą minimalizacji danych wyrażoną w art. 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych, „RODO”). (…) Zasadne jest stanowisko skarżącego co do tego, że istotnym naruszeniem prawa jest wprowadzenie wymogu złożenia przez wnioskodawcę określonej treści oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Zgodnie z art. 233 § 1 k.k. kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Art. 233 § 6 k.k. stanowi z kolei, że przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Z przepisu tego wprost wynika, że to przepis ustawy ma przewidywać możliwość odebrania takiego oświadczenia pod określonym rygorem. Nie może on zatem zostać wprowadzony – jak w niniejszym przypadku – na mocy aktu prawa miejscowego, tym bardziej że delegacja ustawowa (art. 5d ust. 2 u.P.e.) nie przewiduje wyraźnego upoważnienia w tym zakresie. Z treści punktu 4 należało zatem wyeliminować sformułowanie, które wprowadza rygor odpowiedzialności karnej za złożenie oświadczenia.”.

Wartość gospodarcza informacji dotyczących postępowania w sprawie warunków przyłączenia do sieci – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 2 czerwca 2022 r., sygn. akt: III SA/Gd 390/22:

„Indywidualnie wydane techniczne i finansowe warunki przyłączenia do sieci oraz indywidualne warunki umów mają charakter poufny, co wynika z pkt 5.6 Wytycznych do treści Programów Zgodności opracowywanych przez operatorów systemów dystrybucyjnych i operatora systemu magazynowania wydanych przez Prezesa URE. Spółka ma obowiązek dane te traktować jako poufne i w wewnętrznych procedurach ogranicza prawo dostępu do tych informacji. (…) Wartość gospodarczą posiadają dla przedsiębiorcy te dane, które odnoszą się szeroko rozumianego gospodarowania przez firmę jej mieniem, jak i szczegółów organizacyjnych, technicznych czy technologicznych dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej w tym inwestycji. Warunki przyłączenia, wnioski o ich wydanie i załączników do tych wniosków, jak również umowy o przyłączenie do sieci zawierają informacje o takim charakterze. Ujawnienie żądanych informacji spowodowałaby utratę ich poufnego charakteru, a podmiot, który wszedłby w ich posiadanie, mógłby wykorzystać te informacje do prowadzenia własnej konkurencyjnej działalności gospodarczej. Uzasadnienie decyzji odmawiającej na podstawie art. 5 ust. 2 u.d.i.p. udostępnienia informacji z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy, powinno zawierać argumentację na okoliczność spełnienia w sprawie tzw. przesłanek materialnych tej odmowy. (…) Ustawodawca wprowadzając obowiązek publikacji części danych dotyczących postępowania w sprawie warunków przyłączenia do sieci zapewnił prawo dostępu do szeregu istotnych z punktu widzenia dostępu do informacji publicznej. W pozostałym zakresie dane dotyczące tego postępowania mogą podlegać ochronie, bez naruszenia prawa w postaci dostępu do informacji publicznej i konstytucyjnej hierarchii wartości.”.

Opodatkowanie gruntów pod liniami energetycznymi – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 2 czerwca 2022 r., sygn. akt: I SA/Gl 116/22:

„To właśnie posadowienie na gruncie i przebieg nad gruntem urządzeń służących przesyłowi energii wpływa na możliwość sposobu korzystania z gruntu (ogranicza możliwość prowadzenia działalności leśnej), a nie odwrotnie. Wobec tego nieprawidłowy jest pogląd, że nieodzowną cechą zajęcia gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej jest stan, w którym wyłączona jest w ogóle możliwość prowadzenia na tych gruntach innego rodzaju działalności (w niniejszej sprawie leśnej). Przyjęcie za prawidłowe takiego stanowiska oznaczałoby, że każdy, choćby bardzo ograniczony, a nawet bagatelny, przejaw prowadzenia działalności leśnej na gruntach usytuowanych pod liniami energetycznymi, np. postawienie paśnika, zasadzenie choinek lub krzewów liściastych, pozyskanie karpiny itd., powodować musiał skutek w postaci opodatkowania tych gruntów podatkiem leśnym. Ustalenie zatem, jakim podatkiem opodatkować dany grunt, zależałoby jedynie od tego, czy pod liniami jest prowadzona w ograniczonym, czy nawet w jakimkolwiek zakresie gospodarka leśna, a nie od tego, czy grunty są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Taka wykładnia tego przepisu nie zasługuje na uwzględnienie.”.

Opodatkowanie gruntów leśnych pod liniami energetycznymi – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 26 maja 2022 r., sygn. akt: I SA/Wr 1175/21:

„Trudno jest twierdzić, że działalność przedsiębiorstwa energetycznego jest decydująca i dominująca na gruntach będących w zarządzie Lasów Państwowych. Działalność gospodarcza prowadzona była przez przedsiębiorstwo energetyczne (przesyłowe) jedynie w bardzo ograniczonym zakresie. Sam zaś fakt, że przedsiębiorstwo ma dostęp do urządzeń przesyłowych i ma określone obowiązki, nie wyłącza możliwości prowadzenia gospodarki leśnej, mimo, że stanowi dla niej faktyczne ograniczenia. Zawarcie umowy wykonawczej, na czas niezbędny do ustanowienia służebności przesyłu, nie zmienia charakteru gruntów i nie wyklucza ich z ekosystemu leśnego, zwłaszcza gdy zostały nad nimi poprowadzone z linie napowietrzne. Wykorzystywanie takich terenów jako np. poletek łowieckich, plantacji choinkowych (wycinanych rokrocznie), remiz, ścieżek dla zwierzyny tak naprawdę nie kłóci się z dokonywaniem określonych czynności przez przedsiębiorstwo energetyczne, zwłaszcza że nie są one czynione w sposób permanentny, lecz cykliczny, w zależności od potrzeb.”.

Wymiana słupa elektroenergetycznego jako remont – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 26 kwietnia 2022 r., sygn. akt: II SA/Bd 633/21:

„Roboty budowlane polegające na wymianie słupów czy linii elektroenergetycznej będą spełniać definicję remontu, o ile nie dojdzie do zmiany parametrów użytkowych i technicznych takich jak: długość linii (parametr charakterystyczny), jej przebieg, miejsce posadowienia poszczególnych słupów, zwiększenia mocy, napięcia lub zwiększenia pola elektromagnetycznego. (…) Wymiana słupa elektroenergetycznego, stanowiącego element składowy linii elektroenergetycznej, prowadząca do posadowienia w miejscu dotychczasowym nowego słupa (m.in. wykonanego z nowego materiału, w nowej technologii) może być kwalifikowana jako remont pod warunkiem, że zostaną zachowane dotychczasowe parametry techniczne i użytkowe obiektu, a także związanych z nim przewodów i zachowany zostanie ten sam przebieg samej trasy linii elektroenergetycznej.”.

Zgłoszenie przyłącza elektroenergetycznego dla farmy fotowoltaicznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 24 lutego 2022 r., sygn. akt: II SA/Go 1094/21:

„Siecią, zgodnie z art. 3 pkt 11 ustawy – Prawo energetyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 833 z późn. zm.) są instalacje połączone i współpracujące ze sobą, służące do przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, należące do przedsiębiorstwa energetycznego. (…) Położenie linii kablowej jest oczywistym przypadkiem budowy przyłącza elektroenergetycznego, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 23 lit. a p.b. w związku z 2 pkt 15 rozporządzenia z 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. Nr 93, poz. 623).”.

A. Warunek uznania planowanych robót jako czynności związanych z remontem przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 13 stycznia 2022 r., sygn. akt: II SA/Ol 909/21:

„Warunkiem uznania planowanych robót jako, przewidzianych w art. 124b ust. 1 u.g.n., czynności związanych z remontem przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej jest wykazanie, że roboty te spełniają przesłanki określone w art. 3 pkt 8 ustawy Prawo budowlane, co oznacza, że roboty (czynności) remontowe wykonywane w istniejącym obiekcie budowlanym polegać powinny na odtworzeniu (także z użyciem innych niż pierwotnie wyrobów) stanu pierwotnego, bez zmiany parametrów użytkowych lub technicznych obiektu w tym bez zmiany takich parametrów, jak powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość. Oceniając charakter takich prac uwzględnić należy również publicznoprawne obowiązki operatora systemu przesyłowego, o których to p.e. Prawa energetycznego obejmują prace gwarantujące bezpieczeństwo i niezawodność funkcjonowania systemu elektroenergetycznego oraz utrzymywanie zdolności urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia odbiorców w paliwa lub energię.”.

Realizowanie sieci energetycznej jako realizacja celu publicznego – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 13 stycznia 2022 r., sygn. akt: II SA/Ol 897/21:

„Przepis art. 6 pkt 2 u.g.n. nie uzależnia istnienia celu publicznego od ilości odbiorców energii elektrycznej. Mowa w nim jest o budowie przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej, a także innych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Podobnie takich ilościowych ograniczeń nie zawiera art. 2 pkt 5 u.p.z.p., którego treść pozwala na przyjęcie, że możliwość zapewnienia pięciu działkom energii elektrycznej ma znaczenie lokalne, bo ma wpływ na określony rozwój gminy na określonym jej terenie.”.

Opodatkowanie gruntów leśnych znajdujących się pod pasami technicznymi, usytuowanymi pod napowietrznymi liniami energetycznymi – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 grudnia 2021 r., sygn. akt: I SA/Go 358/21:

„Grunty znajdujące się pod pasami technicznymi, usytuowane pod napowietrznymi liniami energetycznymi są gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu przez przedsiębiorstwo energetyczne energii elektrycznej, a tym samym grunty te, stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a tej ustawy, podlegają opodatkowaniu najwyższymi stawkami podatku od nieruchomości. Grunty te są bowiem udostępniane operatorowi na postawienie na nich słupów przesyłowych, rozciągnięciu pomiędzy nimi sieci energetycznej, a następnie w celu utrzymania i umożliwienia prawidłowej eksploatacji, konserwacji, remontu i modernizacji linii oraz urządzeń elektroenergetycznych. Działalność ta nie ma charakteru incydentalnego, albowiem w sposób ciągły następuje przesyłanie energii elektrycznej. Zatem w przypadku regulacji art. 2 ust. 2 u.p.o.l. posługującej się pojęciem zajęcia a nie posiadania, nie ma zastosowania odnosząca się do posiadania regulacja z art. 348 k.c., albowiem obowiązek podatkowy jest związany z „zajęciem rzeczy” a nie „posiadaniem rzeczy” regulowanym art. 336 i następne k.c. (…) Przez pojęcie gruntów „zajętych” na prowadzenie działalności gospodarczej, należy rozumieć faktyczne wykonywanie konkretnych czynności, działań na gruncie, powodujących dokonanie zamierzonych celów lub osiągnięcie konkretnego rezultatu, związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jednoznaczną podstawą opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów leśnych będzie fakt ich zajęcia na działalność gospodarczą, czyli rzeczywiste wykonywanie na nich czynności składających się na prowadzenie działalności gospodarczej, przy czym czynności te muszą być wykonywane, w sposób trwały (nieincydentalnie). Dalej NSA słusznie podkreślił, że prawidłowa wykładnia art. 2 ust. 2 u.p.o.l. prowadzi do wniosku, że grunty pod liniami energetycznymi sklasyfikowane jako lasy, podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości także wówczas, gdy nie jest wyłączona możliwość prowadzenia na nich w ograniczonym zakresie działalności leśnej. (…) Pierwszym i podstawowym kryterium decydującym o zaliczeniu gruntu jako przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości, rolnym czy też leśnym jest jego klasyfikacja w ewidencji gruntów i budynków. Sklasyfikowanie gruntu ma podstawowe znaczenie w kontekście prawidłowego wymiaru podatku, co wynika również z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem podstawę wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. To na podstawie danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków organ podatkowy wymierza odpowiedni podatek i tymi danymi jest związany. Stanowią one podstawę wymiaru podatków (por. wyrok NSA z dnia 14 września 2011 r., sygn. akt II FSK 533/10 – powoływane orzeczenia sądów administracyjnych dostępne na stronie internetowej orzeczenia.nsa.gov.pl).”.

Sprecyzowanie ograniczenia w decyzji poprzez ustanowienie pasa technologicznego związanego w założonymi na nieruchomości przewodami i urządzeniami elektrycznymi – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 9 czerwca 2021 r., sygn. akt: II SA/Go 327/21:

„Przepis art. 124 ust. 1 u.g.n. powinien być interpretowany w ten sposób, że skoro ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości polega na udzieleniu zezwolenia na założenie i przeprowadzenie przewodów i urządzeń służących do przesyłu energii elektrycznej, to możliwe jest sprecyzowanie tego ograniczenia w decyzji poprzez ustanowienie pasa technologicznego związanego w założonymi na nieruchomości przewodami i urządzeniami elektrycznymi. Bowiem założenie lub przeprowadzenie ich na nieruchomości powoduje konieczność ograniczenia w sposobie korzystania z tej nieruchomości nie tylko poprzez zajęcie części tej nieruchomości przez przewody i urządzenia elektryczne ale również ograniczenie możliwości użytkowania tej nieruchomości na określonym pasie terenu, wzdłuż założonych przewodów elektroenergetycznych, na przykład poprzez zakaz zabudowy tego terenu lub zakaz nasadzeń przekraczających określoną wysokość.”.

Strona w postępowaniu mającym na celu zbadanie legalności realizacji linii energetycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 marca 2021 r., sygn. akt: VII SA/Wa 122/21:

„W przypadku wyboru przez inwestora trybu realizacji przyłącza przewidzianego w art. 29a p.b., organy nie mają kompetencji do badania kwestii uprawnienia do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. (…) Stwierdzenie na etapie postępowania wyjaśniającego, że postępowanie zostało wszczęte na wniosek osoby nie mającej interesu prawnego (art. 28 k.p.a.) wyczerpuje przesłankę bezprzedmiotowości postępowania, uzasadniając wydanie rozstrzygnięcia o umorzeniu postępowania. (…) Zakłócenia w dostawie energii elektrycznej nie kreują po stronie tej osoby interesu prawnego, o którym mowa w art. 28 k.p.a., gdyż nie istnieje żaden przepis upoważniający osobę doznającą zakłóceń w zakresie zagwarantowanej umową cywilnoprawną dostawy energii elektrycznej do uczestnictwa na prawach strony w postępowaniu mającym na celu zbadanie legalności realizacji linii należącej do innego podmiotu.”.

Bonifikaty energetyczne jako obniżające podstawę opodatkowania – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 23 lutego 2021 r., sygn. akt: I SA/Gl 1698/20:

„Udzielenie przez skarżącą bonifikat określonych w § 39 i 43 rozporządzenia z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. poz. 718) skutkuje obniżeniem podstawy opodatkowania VAT oraz kwoty podatku należnego z tytułu realizowanych przez spółkę transakcji sprzedaży ciepła w ramach umowy kompleksowej, zgodnie z art. 29a ust. 7 pkt 2 albo ust. 10 pkt 1 u.p.t.u.”.

Opodatkowanie elementów sieci energetycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 27 października 2020 r., sygn. akt: I SA/Gd 596/20:

„Sieć elektroenergetyczną zakwalifikować należy jako budowlę także na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i uznać za przedmiot podatku od nieruchomości wraz z poszczególnymi elementami wchodzącymi w jej skład. Możliwe jest zaliczenie do budowli jej składników znajdujących się w budynku, którego nie są częścią.”.

Akcyza od nielegalnego poboru energii elektrycznej – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 7 października 2020 r., sygn. akt: I SA/Lu 258/20:

„W przypadku nielegalnego poboru energii elektrycznej bez znaczenia dla przyjęcia statusu podatnika w podatku akcyzowym pozostaje, w świetle definicji „nielegalnego poboru”, że podmiot nie dokonywał nieuprawnionej ingerencji w urządzenia pomiarowe lub przesyłowe (bez znaczenia jest bowiem technika nielegalnego pozyskiwania energii elektrycznej). O nielegalności poboru energii świadczy w tym wypadku fakt, że doszło do niego pozaumownie.”.

I. Zwolnienie z akcyzy energii elektrycznej pochodzącej z OZE – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 31 sierpnia 2020 r., sygn. akt: III SA/Gl 256/20:

„Stosowanie zwolnienia z art. 30 ust. 1 i 2 u.p.a. nie może ograniczać się jedynie do efektów wykładni gramatycznej tych przepisów, ale nie może pomijać również wniosków płynących z wykładni celowościowej, systemowej i historycznej. Skoro celem ustawodawcy jest promocja energii pochodzącej z odnawialnych źródeł, między innymi poprzez zwolnienie jej z podatku akcyzowego, to kreujące to zwolnienie przepisy należy intepretować w sposób umożliwiający realizację tego celu, a nie niweczący go.”.

Opodatkowanie gruntów znajdujących się pod pasami technicznymi, usytuowanymi pod napowietrznymi liniami energetycznymi – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 31 lipca 2020 r., sygn. akt: I SA/Gl 257/20:

„Prawidłowe odczytanie normy prawnej zawartej w art. 2 ust. 2 u.p.o.l. pozwala na stwierdzenie, że grunty znajdujące się pod pasami technicznymi, usytuowane pod napowietrznymi liniami energetycznymi, są gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu przez przedsiębiorstwo energetyczne energii elektrycznej, a tym samym grunty te stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. podlegają opodatkowaniu najwyższymi stawkami podatku od nieruchomości.”.

Podsumowanie i zaproszenie do lektury kolejnej części publikacji

Przedstawione orzecznictwo (dość bogate w zakresie związanym z szeroko rozumianym prawem energetycznym), dostarcza nam nieocenionej wiedzy na temat praktycznych aspektów stosowania przywołanych przepisów oraz wskazówek jak należycie (legalnie) postępować. Zachęcamy do lektury kolejnych części publikacji związanych z naszym autorskim przeglądem orzeczniczym oraz do polemiki na łamach naszego portalu.