Eksperckim okiem
Magdalena Pasik, Inżynierka Gospodarki Wodnej oraz Inżynierka Środowiska
Rok 2023 był czasem dynamicznego rozwoju i istotnych zmian w sektorze energetyki wiatrowej, który kontynuował swoją ścieżkę jako kluczowy gracz w globalnym spektrum energetycznym. W ciągu minionego roku, branża ta była świadkiem znaczących wydarzeń, które wpłynęły nie tylko na jej obecną dynamikę, ale także na jej przyszłość.
Wprowadzenie innowacyjnych technologii, rozwijanie projektów o dużej skali, zmiany w regulacjach oraz globalne inicjatywy związane z walką ze zmianami klimatycznymi – to tylko niektóre z aspektów, które ukształtowały krajobraz energetyki wiatrowej w minionym roku. Poniżej przedstawiamy subiektywne podsumowanie najważniejszych wydarzeń, które zdefiniowały sektor wiatrowy w 2023 roku.
Komentarza do podsumowania roku 2023 w energetyce wiatrowej udzielił Janusz Gajowiecki, prezes PSEW dot. energetyki wiatrowej.
Najważniejsze wydarzenia w 2023 roku
Rok 2023 przyniósł z sobą znaczące zmiany i wyzwania w polskiej i światowej energetyce wiatrowej. W tym okresie branża ta stała się areną intensywnego rozwoju, innowacyjnych projektów oraz ważnych decyzji, które skierowały polską ścieżkę energetyczną w nowe, zrównoważone kierunki. W niniejszym kontekście, warto przyjrzeć się najważniejszym wydarzeniom, które w 2023 roku ukształtowały krajobraz polskiej energetyki wiatrowej, wpływając zarówno na jej teraźniejszość, jak i przyszłość. Oto analiza kluczowych momentów, które zdefiniowały rok 2023 w polskiej energetyce wiatrowej.
Polska
Krajowy Plan Odbudowy
W końcówce roku 2023 Polska zatwierdziła Krajowy Plan Odbudowy, stanowiący strategiczny dokument określający kierunki rozwoju kraju po okresie globalnej pandemii. Jednym z najważniejszych i długo oczekiwanych elementów tego planu było zatwierdzenie nakładów na sieć i infrastrukturę energetyczną, szczególnie kluczowe dla sektora energetyki wiatrowej.
Decyzja o uwzględnieniu środków finansowych na rozbudowę i modernizację infrastruktury energetycznej, a także na wspieranie projektów w zakresie odnawialnych źródeł energii, była ogromnym krokiem naprzód dla branży wiatrowej. W szczególności, przyjęta polityka otwiera perspektywy dla nowych farm wiatrowych, pozwalając im efektywnie dołączyć do krajowej sieci energetycznej.
Nowelizacja ustawy odległościowej
W sektorze odnawialnych źródeł energii (OZE) jednym z kluczowych zagadnień stała się nowelizacja tzw. ustawy odległościowej. W dniu 23 marca 2023 r. opublikowano ustawę z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw.
– Z pewnością ważnym krokiem dla branży wiatrowej w 2023 roku było złagodzenie zasady 10H. Po 7 latach stagnacji w branży zostały stworzone nowe możliwości dla lądowej energetyki wiatrowej. Po nowelizacji tzw. ustawy wiatrakowej turbiny wiatrowe mogą być wznoszone tylko na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zachowując minimalną odległość od budynków mieszkalnych – 700 metrów. Co prawda, szeroko konsultowane i zaakceptowane przez stronę rządową i samorządową 500 metrów gwarantowało nowe megawaty wiatru już w ciągu 2 lat. Obecnie, po zmianie władzy jesteśmy optymistami i widzimy, że nowy rząd realnie chce wprowadzić ustawę, która odblokuje pełen potencjał wiatru na lądzie – mówi Janusz Gajowiecki.
Pod koniec grudnia 2023 r. temat ponownie powrócił do centrum uwagi ze względu na nieoczekiwaną poprawkę w projekcie ustawy dotyczącej mrożenia cen energii. Ta poprawka wzbudziła znaczne emocje i kontrowersje ze względu na niezrozumienie przepisów zawartych w ustawie zgodnie z wolą ustawodawcy.
Zmiana rządu rodzi nowe nadzieje?
W wyniku niedawnych wyborów rozgorzała dyskusja wokół priorytetów nowego rządu, zwłaszcza w obszarze polityki energetycznej i klimatycznej. Ten moment stał się punktem wyjścia do przemyśleń na temat nowego kierunku dla Polski w zakresie zielonej transformacji. Jednym z interesujących pomysłów, który pojawił się w tej debacie, jest koncepcja utworzenia Centrum Transformacji Energetycznej.
Rok 2024 zapowiada się jako okres istotny dla polityki energetycznej, szczególnie w kontekście aktualizacji kluczowych dokumentów, takich jak Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. (PEP2040) oraz Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 (KPEiK). Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało możliwość uczestnictwa w prekonsultacjach mających na celu przygotowanie projektów aktualizacji tych strategicznych dokumentów dotyczących sektora energetyki. Obecnie nie są jeszcze znane szczegóły dotyczące postępu prac nad tymi dokumentami.
Nowy wiceminister klimatu i środowiska, Miłosz Motyka w grudniu 2023 r., wyraził deklaracje poparcia dla przyspieszenia procedur zezwoleń dla odnawialnych źródeł energii. To wyraźny sygnał zmiany tonu w podejściu do OZE, co wskazuje na potencjalne usprawnienia w procesach regulacyjnych dla sektora odnawialnych źródeł energii, również w kontekście energetyki wiatrowej.
Polska popiera przedłużenie obowiązywania przepisów dotyczących ułatwienia wydawania pozwoleń na wdrażanie energii odnawialnej. Uważamy, że przyczyni się to do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii brutto w UE. Popieramy zmniejszanie obciążeń administracyjnych i wykorzystanie potencjału europejskich przedsiębiorców” – zadeklarował wiceminister.
O możliwych scenariuszach rozwoju w polskiej energetyce, pisaliśmy z rubryce Eksperckim Okiem.
Baltic Power z nagrodą Europejskiej Transakcji
Baltic Power, projekt morskiej farmy wiatrowej realizowany przez Orlen i Northland Power, otrzymał nagrodę Europejskiej Transakcji 2023 r.
Morska farma wiatrowa Baltic Power to najbardziej zaawansowany projekt w obszarze energetyki wiatrowej na morzu w Polsce. Projektem zarządza Grupa ORLEN i jest integralną częścią strategicznego planu osiągnięcia 9 GW zainstalowanej mocy w sektorze odnawialnych źródeł energii do 2030 roku.
Baltic Power wyróżnia się jako pierwszy projekt w Polsce, który zdobył niezbędne zezwolenia na budowę, co umożliwiło rozpoczęcie prac budowlanych. W maju 2023 roku rozpoczęła się budowa infrastruktury lądowej w Gminie Choczewo, co stanowiło ważny etap w procesie realizacji projektu. We wrześniu 2023 roku projekt uzyskał potrzebne finansowanie, a w październiku ogłoszono oficjalne zakończenie przygotowań i rozpoczęcie fazy budowlanej.
Farma wiatrowa Baltic Power, zlokalizowana około 23 km od brzegu, pomiędzy Łebą a Choczewem, obejmie 76 nowoczesnych turbin wiatrowych o jednostkowej mocy 15 MW. Z planowanym zakończeniem budowy w 2026 roku, farma ta będzie miała zdolność dostarczania energii wystarczającej do zasilenia ponad 1,5 miliona gospodarstw domowych, stanowiąc istotny wkład w rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce.
Padł nowy rekord produkcji dziennej z energetyki wiatrowej
W pierwszym dniu świąt Bożego Narodzenia farmy wiatrowe w Polsce osiągnęły rekordową produkcję energii odnawialnej. Według informacji Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE), turbiny wiatrowe wygenerowały imponującą ilość 184,4 GWh energii elektrycznej. Aby dać to w perspektywie, poprzedni rekordowy wynik z Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) został zanotowany 23 listopada i wynosił 183,2 GWh.
Ten znaczący wzrost produkcji energii wiatrowej był wynikiem sprzyjających warunków atmosferycznych. Silny wiatr, który wiał w dniu świąt, pozwolił turbiny wiatrowe na pracę z wyjątkową efektywnością przez cały czas. W szczycie około godziny 14:00, turbiny osiągnęły wydajność na poziomie 8,3 GW, niemalże dorównując historycznemu rekordowi 8,4 GW z 21 grudnia.
Ten nowy rekord w produkcji energii wiatrowej jest kolejnym dowodem na to, że sektor wiatrowy w Polsce rozwija się dynamicznie, osiągając coraz wyższe poziomy efektywności i produkcji energii odnawialnej.
Część 2: Świat
Europejska Karta Energetyki Wiatrowej
19 grudnia 2023 roku podpisano Europejską Kartę Energetyki Wiatrowej. Ministrowie energii 26 państw UE oraz 300 firm zobowiązali się do realizacji działań zawartych w Europejskiej Karcie Energetyki Wiatrowej, będącej częścią Pakietu Wiatrowego. Zobowiązania obejmują pilne wdrożenie zmian w projektowaniu aukcji dla energii wiatrowej i wydawaniu pozwoleń, inwestowanie w łańcuch dostaw energetyki wiatrowej oraz wspieranie infrastruktury potrzebnej do rozwoju tego sektora.
Karta przewiduje szybkie wdrożenie usprawnionych zasad wydawania pozwoleń na mocy nowej dyrektywy dotyczącej odnawialnych źródeł energii. W zakresie aukcji państwa członkowskie mają wykorzystywać kryteria wstępnej kwalifikacji, zwłaszcza w obszarach krytycznych, takich jak cyberbezpieczeństwo. Nowe kryteria mają zwiększyć szanse wyboru turbin produkowanych w Europie, zapewniając również indeksację cen aukcyjnych w celu odzwierciedlenia wzrostu kosztów wejściowych.
European Wind Power Action Plan
W październiku Komisja Europejska ogłosiła Wind Power Action Plan – plan działań mający na celu przyspieszenie rozwoju energetyki wiatrowej w Europie i utrzymanie unijnego przemysłu wiatrowego jako światowego lidera. To długo oczekiwana inicjatywa, która ma na celu ożywienie europejskiego sektora energii wiatrowej.
W ramach tego planu Komisja proponuje 15 konkretnych działań, mających wzmocnić europejski przemysł wiatrowy. Inicjatywy te obejmują zwiększenie wsparcia finansowego poprzez agencje kredytów eksportowych i Europejski Bank Inwestycyjny. Ponadto, część pakietu zakłada przeprowadzenie analizy dotyczącej subsydiów zagranicznych, zwłaszcza w kontekście Chin. Celem jest utrzymanie konkurencyjności europejskiego sektora wiatrowego na światowym rynku.
Największa elektrownia wiatrowa na świecie
Na początku 2023 roku Ørsted ogłosił pomyślne zakończenie budowy Hornsea Two, największej na świecie farmy wiatrowej na Morzu Północnym o imponującej mocy 1,4 GW. Również w tym samym okresie Equinor i BP podpisały znaczącą umowę dotyczącą dostawy energii elektrycznej z dwóch farm wiatrowych na morzu – Empire Wind i Beacon Wind – z zamiarem dostarczenia energii do Nowego Jorku. Umowa ta stanowiła największe porozumienie Power Purchase Agreement (PPA) w historii branży energetyki wiatrowej.
Widoczne trendy w 2023 roku
W roku 2023 sektor energetyki wiatrowej nadal odgrywał kluczową rolę w globalnym kontekście odnawialnych źródeł energii, utwierdzając się jako istotny gracz w transformacji energetycznej. Rosnąca świadomość potencjału wiatru jako czystego, dostępnego i bezpłatnego źródła energii skupiała uwagę, zwłaszcza w kontekście konieczności redukcji emisji dwutlenku węgla. Prognozy na rok 2030 wyznaczały ambitne cele, sugerując, że energia wiatrowa mogłaby przyczynić się do zmniejszenia emisji CO2 w Europie o 270 milionów ton, co odpowiadałoby rocznej emisji Hiszpanii. Wiatr już teraz zaspokajał 16 procent europejskiego zapotrzebowania na energię elektryczną, a liderami produkcji wiatrowej energii były kraje takie jak Dania, Portugalia, Niemcy i Hiszpania.
W ciągu ostatniego roku zainstalowano imponujące 64,3 GW mocy w sektorze energetyki wiatrowej offshore, obejmując trzy kontynenty i 19 krajów, co stanowiło 7,1% światowej mocy w tej branży. Wizja przyszłości zakładała dalszy dynamiczny wzrost, prognozując dodanie ponad 380 GW mocy wiatrowej na morzu w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Ten ambitny cel przewiduje rozwój sektora offshore jako kluczowego elementu globalnego krajobrazu energetycznego, co już znajduje odzwierciedlenie w obecnych trendach rozwoju branży.
Ostatni rok obfitował w doniesienia o znaczących inwestycjach i istotnych zmianach, zwłaszcza w obszarze „pływającego wiatru” oraz produkcji zielonego wodoru (o czym wspominaliśmy również tutaj oraz tutaj). Te dynamiczne postępy świadczą o potężnym rozwoju tych segmentów w ramach branży odnawialnej, podkreślając jednocześnie rosnącą rolę energii wodorowej a także energii wiatrowej na globalnym rynku.
Prognozy na rok 2024
W 2024 roku kluczowym wydarzeniem będzie niezaprzeczalnie aktualizacja strategicznych dokumentów, takich jak Polityka Energetyczna Polski do 2040 roku (PEP2040) oraz Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 (KPEiK). Ministerstwo Klimatu i Środowiska ogłosiło w połowie roku możliwość uczestnictwa w konsultacjach, które mają na celu przygotowanie projektów aktualizacji kluczowych krajowych dokumentów strategicznych dotyczących sektora energii. Obecnie brak jednak informacji na temat postępu prac nad tymi dokumentami.
W kontekście rozwoju energetyki wiatrowej warto natomiast dodać, że to prąd z morskich farm wiatrowych może być wkrótce znaczącym motorem zmian i ogromna częścią polskiego miksu energetycznego. Jak przekonuje Kacper Kostrzewa, dyrektor projektu BC-Wind podczas PSEW 2023 “jeden z największych deweloperów morskiej energetyki na świecie – firma Ocean Winds – wierzy w potencjał Morza Bałtyckiego”.
Dane są imponujące – W chwili obecnej morska energetyka wiatrowa na wodach europejskich osiąga moc ponad 20 GW, a z tego Morze Bałtyckie stanowi około 2 GW tej całkowitej mocy.
Według prognoz analityków z Ocean Winds, do roku 2030 na obszarze Morza Bałtyckiego będzie możliwe zainstalowanie dodatkowych 9 GW mocy wiatrowej na morzu.
Jak wspomnieliśmy, Europa zobowiązała się do przyspieszenia rozwoju energetyki wiatrowej, co potwierdziło podpisanie Europejskiej Karty Energetyki Wiatrowej przez 26 państw UE i 300 firm. Prognozy na przyszłość rysują więc optymistyczny obraz, sugerując dalszy wzrost mocy wiatrowej, zarówno na lądzie, jak i na morzu. Innowacje w sektorze, zwłaszcza w obszarze „pływającego wiatru” oraz produkcji zielonego wodoru, dodatkowo podkreślają dynamiczny rozwój branży odnawialnej. Wprowadzenie zmian w przepisach dotyczących odległości od zabudowań oraz wsparcie finansowe dla OZE z Krajowego Planu Odbudowy otwierają nowe perspektywy dla sektora wiatrowego w Polsce.
Ogromną szansą są również liczne inwestycje łączące w sobie kilka sektorów energetyki, a także stosujące innowacyjne technologie, jak np. opisywana przez nas pierwsza w Polsce hybrydowa elektrownia solarno-wiatrowa w gminie Kleczew, w województwie wielkopolskim.
Rok 2024 okiem PSEW
O wyzwaniach na rok 2024 mówi również Janusz Gajowiecki:
– W 2024 roku oczekujemy usprawnienia wydawania pozwoleń, zwłaszcza w kwestiach planowania przestrzennego. Obecnie te procesy są bardzo utrudnione i rozwleczone na wiele lat, trzeba je skrócić. Ważnym aspektem jest też repowering, czyli wymiana starej floty turbin wiatrowych na nowe turbiny. Dzisiaj trzeba przygotować odpowiednie rozwiązania prawne, aby móc przeprowadzić ten proces za kilka lat. Dużym wyzwaniem jest też kwestia przyłączeń do sieci. Potrzebujemy jasnych regulacji ze strony ministerstwa, Urzędu Regulacji Energetyki i podstaw do współpracy z operatorami. Dzięki temu będziemy mogli zrobić kolejny krok do przodu. Spodziewamy się przełomowych zmian. Zapowiedzi nowego rządu są optymistyczne dla branży wiatrowej, wszystkie partie koalicyjne zgodziły się co do przyśpieszenia rozwoju OZE, w tym energetyki wiatrowej.”
Magdalena Pasik
Inżynier Gospodarki Wodnej oraz Inżynier Środowiska, absolwentka Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Na co dzień – Specjalista ds. ochrony środowiska – w pracy zawodowej zajmuje się głównie emisją zanieczyszczeń do powietrza. Ochrona środowiska to nie tylko praca, ale przede wszystkim pasja.