Polska znajduje się wysoko w unijnym rankingu przedstawiającym liczbę kobiet zatrudnionych w energetyce. Jest nas już około 54 tys.! Jednak porównując wartości procentowe wynik nie wydaje się imponujący. Polska, pod względem udziału kobiet pracujących w sektorze energetycznym, znajduje się poniżej średniej w Unii Europejskiej.
Raport o pozycji kobiet w energetyce
Komisja Europejska zleciła wykonanie raportu na temat obecności kobiet w branży energetycznej. Dzięki temu po raz pierwszy opublikowano dane statystyczne dotyczące udziału kobiet zatrudnionych w energetyce. Dokument powstał w ramach projektu ASSET (Advanced System Studies for Energy Transition), który pomaga w tworzeniu polityki unijnej w dziedzinie energetyki. Ponadto stanowi ważne wsparcie w tworzeniu badań naukowych związanych z energią i innowacjami.
Podczas tworzenia raportu wykorzystano informacje pochodzące z Europejskiego Badania Siły Roboczej (EU LFS) i Eurostatu. Oprócz tego wykonano ankiety uzupełniające, których adresatami były przedsiębiorstwa i instytucje takie jak:
- Ministerstwo Klimatu i Środowiska,
- Urząd Regulacji Energetyki,
- Polskie Sieci Elektroenergetyczne,
- Gaz System.
Liczba kobiet zatrudnionych w energetyce
Polska znajduje się wysoko w rankingu unijnym pod względem liczby kobiet zatrudnionych w energetyce. Nasz rynek pracy jest duży, w branży energetycznej pracuje około 54 tys. kobiet. Dzięki temu zajmujemy czwarte miejsce w całej Unii Europejskiej. Przed Polską jest tylko Francja (ok. 55 tys.), Wielka Brytania (ok. 66 tys.) i Niemcy (ok. 100 tys.).
Udział kobiet zatrudnionych w energetyce
Nie ulega jednak wątpliwości, że w sektorze energetycznym pracuje mniej kobiet niż mężczyzn. Jak pokazuje raport, udział kobiet zatrudnionych w sektorze energetycznym w latach 2008-2019 uległ zwiększeniu. Zmiana nastąpiła z 20% do 23%. Na terenie Unii Europejskiej miało wówczas zatrudnienie 491 tys. kobiet. Chociaż liczba kobiet stopniowo rośnie, to jednak zmiany dokonują się powoli. Przywołana liczba kobiet stanowiła jedynie około jedną piątą ogółu zatrudnionych w energetyce.
Warto zwrócić uwagę na to, że udział kobiet w energetyce różni się w zależności od regionu geograficznego. Ponadto w większości jest on zgodny z różnicami dotyczącymi kwestii równości płci w całej gospodarce. Kraje Europy Północnej i Zachodniej charakteryzują się wyższym udziałem kobiet w energetyce niż kraje Europy Południowej i Wschodniej. Statystyki te doskonale odzwierciedlają różnice kulturowe, społeczne i ekonomiczne pomiędzy poszczególnymi krajami Unii Europejskiej.
Analizując treść wykresu można zauważyć, że kraje takie jak Dania, Szwecja i Belgia, mają najwyższy udział kobiet zatrudnionych w branży energetycznej. Jednocześnie te kraje ogólnie charakteryzują się dużym zróżnicowaniem płci w swoich gospodarkach. Z kolei na drugim końcu wykresu, wymieniając od tyłu, znajdują się: Luksemburg, Cypr, Rumunia i Polska. Oznacza to, że sektor energii w Polsce należy do jednego z najmniej zróżnicowanych pod względem płci w całej Unii Europejskiej.
Kobiety w energetyce według sektorów
Zarówno liczba, jak i udział kobiet w energetyce różni się w zależności od sektora. Powyższy wykres pokazuje jak to wyglądało w liczbach na przestrzeni minionych lat.
Natomiast porównując wartości procentowe według sektorów dochodzimy do następujących wniosków: Udział kobiet jest wyraźnie niższy w tradycyjnym sektorze górniczym węglowym. W Europie wynosi 11%, a w Polsce 9,3%. Dużo lepiej od sektora związanego z węglem wypada sektor energii elektrycznej i gazu – „Zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do układów klimatyzacyjnych”. W tym przypadku wskaźnik zatrudnienia kobiet wynosi 25%, a w samej Polsce nieco więcej, bo 27%. Z kolei jeśli chodzi o kobiety będące pracownikami europejskich operatorów systemów przesyłowych gazu i energii elektrycznej, to wielkość ich udziału wynosi 28%, a w Polsce – 24%.
Wyzwania dla kobiet w świecie energii
Kariera w sektorze energii nie jest łatwa dla kobiet i wiąże się z wieloma wyzwaniami. Kobiety o wiele częściej napotykają bariery w energetyce niż w innych branżach. Rzadziej też zajmują wysokie stanowiska. Jedną z głównych przeszkód na drodze awansu kobiety jest kultura miejsca pracy oraz stereotypowe postrzeganie ról płci. Widać to niemal na każdym etapie – podczas rekrutacji i później, w trakcie pracy. W związku z tym kobiety muszą zmagać się z licznymi niedogodnościami, chcąc piąć się po szczeblach kariery. Raport zlecony przez Komisję Europejską wspomina:
Konieczna jest dalsza analiza, czy i w jaki sposób firmy obniżają bariery wejścia kobiet na rynek i rozwoju ich kariery.
Choć charakter barier niewiele różni się od tych, które są obecne w innych branżach, to jednak przezwyciężenie ich wydaje się być pilne ze względu na proces transformacji sektora energetycznego:
Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej będzie wymagała innowacyjnych rozwiązań i modeli biznesowych, a także większego udziału zróżnicowanej puli talentów.
Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej IRENA
Kobiety w energetyce – gdzie je widać?
Statystyki potwierdzają, że sektor energetyczny nie jest szczególnie sprzyjający kobietom. Jakkolwiek należy wspomnieć, że nieco lepiej widoczna jest obecność kobiet pracujących w energetyce w sektorze publicznym. Ich udział na poziomie zarządzającym ministerstw związanych z energetyką wynosi 44% w Unii Europejskiej. Z kolei na poziomie dyrektorskim jest to już 49% w UE. Natomiast w Polsce, w przypadku Ministerstwa Klimatu i Środowiska, udało się osiągnąć udział 46%.
Mimo wszystko na wyższych stanowiskach w sektorze energii kobiet jest zdecydowanie mniej w porównaniu do innych sektorów. W 2021 roku kobiety pełniące funkcje ministrów energetyki (i ich odpowiedników) stanowiły 28%, a wiceministrów energetyki – 27%. Jedynie w przypadku dwóch krajów można mówić o osiągniętej równowadze płci. Są to Finlandia i Belgia.
Raport podaje, że kobiety sprawdzają się w pełnieniu funkcji nadzorujących rynek. Zatem niektóre informacje wyglądają optymistycznie. Według danych blisko połowa pracowników organów nadzoru rynku to kobiety. Co ciekawe, w Polsce uzyskaliśmy nawet wyższy wynik! Polski Urząd Regulacji Energetyki na koniec 2020 roku zatrudniał 235 kobiet i 131 mężczyzn (łącznie 366 osób). Okazuje się więc, że dwie trzecie pracowników Urzędu Regulacji Energetyki stanowią kobiety.