W ramach wsparcia realizacji celów polityki energetyczno-klimatycznej UE do roku 2030 w krajach UE, gdzie PKB per capita jest niższe niż 60% średniej dla całej UE (względem roku 2013), na mocy art. 10d dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/410, w celu wzmocnienia efektywnych pod względem kosztów redukcji emisji oraz inwestycji niskoemisyjnych, stworzono nowy instrument finansowania modernizacji systemu energetycznego i poprawy efektywności energetycznej, tzw. Fundusz Modernizacyjny (FM). Instrument ten będzie działał w latach 2021-2030 i zasilony będzie środkami ze sprzedaży 2% ogólnej puli uprawnień do emisji CO2 w ramach unijnego systemu handlu emisjami, tzw. EU-ETS. Sprzedaż tych uprawnień będzie dokonywana w półrocznych transzach przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI).
Środki FM zostaną rozdysponowane na 10 krajów członkowskich, z czego Polsce przypada 43,41% dostępnej puli środków. Ostateczna pula środków FM zależeć będzie od aktualnej ceny uprawnień do emisji.
Zarządzanie Funduszem zapewniają poszczególne państwa – beneficjenci FM, EBI oraz specjalny Komitet Inwestycyjny składający się z przedstawicieli: 10 państw beneficjentów FM, 3 państw członkowskich niebędących beneficjentami, oraz po jednym przedstawicielu EBI i Komisji Europejskiej.
Przyjęto, że mechanizm funkcjonowania FM w Polsce zostanie implementowany w ramach ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Zgodnie ustawą funkcję Krajowego Operatora Funduszu Modernizacyjnego pełni NFOŚiGW, natomiast środki z FM będą stanowiły przychody NFOŚiGW gromadzone na dedykowanym rachunku NFOŚiGW. Finansowanie inwestycji ze środków FM będzie odbywało się w ramach programów priorytetowych NFOŚiGW. Przewiduje się dofinansowanie zarówno w formie zwrotnej, jak i bezzwrotnej.
W ramach Krajowego systemu wdrażania Funduszu Modernizacyjnego środki uzyskane z Funduszu Modernizacyjnego będą przeznaczane na dofinansowanie realizacji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej inwestycji mających na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej, przez:
- wspieranie inwestycji w wytwarzanie i wykorzystywanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych,
- wspieranie inwestycji w magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym rurociągów należących do systemów ciepłowniczych, sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększanie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi Unii Europejskiej,
- wspieranie we współpracy z partnerami społecznymi w regionach uzależnionych od stałych paliw kopalnych, sprawiedliwych przemian mających na celu ułatwienie pracownikom zmiany miejsca zatrudnienia oraz zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności, wspieranie edukacji oraz inicjatyw zatrudnieniowych, a także nowych inicjatyw gospodarczych działających na zasadzie startup,
- wspieranie inwestycji w efektywność energetyczną, w tym w sektorach transportu, budownictwa, rolnictwa i odpadów,
- realizację inwestycji mających na celu modernizację krajowego systemu energetycznego oraz poprawę efektywności energetycznej.
Co najmniej 70% środków finansowych z Funduszu Modernizacyjnego przeznacza się na finansowanie inwestycji znajdujących się na liście ww. obszarów priorytetowych Dyrektywy ETS, a maksymalnie 30% na finansowanie inwestycje spoza tej listy (zasada 70/30).
Jeśli inwestycje planowane do finansowania w ramach wybranych programów priorytetowych NFOŚiGW zostaną potwierdzone jako należące do jednego z obszarów priorytetowych, to skorzystają z prostszej ścieżki udzielania finansowania. W ścieżce tej, po potwierdzeniu przez EBI, że inwestycja należy do obszarów priorytetowych, Komisja Europejska może bezpośrednio podjąć decyzję o wypłacie środków na wdrażanie danego programu i realizację wspieranych przez niego inwestycji.
Inwestycje, które nie należą do obszarów priorytetowych, muszą zostać poddane ściślejszej kontroli, w tym ocenie przez Komitet Inwestycyjny i EBI ich technicznej wykonalności, finansowej rentowności oraz możliwości osiągnięcia w ramach ich realizacji planowanych redukcji emisji.
Propozycje obszarów wsparcia ze środków FM planowanych do uruchomienia w 2021 zostały aktualnie zweryfikowane przez Europejski Bank Inwestycyjny i w przeciągu 4-6 tygodni należy się spodziewać zatwierdzenia przez Komisję Europejską.
NFOŚiGW planuje przygotowanie na przełomie II/III kwartału br. programów priorytetowych, w ramach których będą wspierane przedsięwzięcia realizowane w danych obszarach zaakceptowanych przez EBI. Wtedy też możliwe będzie podjęcie niezbędnych działań informacyjnych i promocyjnych.
Zapraszamy do bieżącego śledzenia strony internetowej NFOŚiGW gdzie zostaną zamieszczone szczegółowe informacje o programach oraz zasadach udziału w poszczególnych naborach wniosków o dofinansowanie.
Za: gov.pl